ARKTİKA BÖLGESİNİN SİYASAL ÖNEMİ VE SİYASAL VE HUKUKSAL STATÜSÜNÜN KARŞILAŞTIRILMALI DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Özet Dünya üzerinde siyasal ve hukuksal olarak ihtilâflı bölgelerden olan Arktika Bölgesi Kuzey Kutbu’nda yer almakta olup uluslararası hukuk tarafından bir düzenlemeye tâbi olmadığı gibi kıyıdaş ülkelerce de üzerinde kesin bir egemenlik kurulmuş değildir. Özel bir sözleşme ile statüsü netleştirilmemiş olan Bölge bu belirsizlik yüzünden zaman zaman gerilimlerin kaynağı olmaktadır. Arktika Bölgesi, önemini keşfedilmemiş fakat varlığı ve büyüklüğü hesaplanabilen petrol ve gaz rezervlerinin önemli bir kısmının Kuzey Kutup Bölgesi’nde; bunların da yaklaşık 1/3’ünün de Arktika Bölgesi’nde bulunmasından almaktadır. Geniş buz kütlelerinin kapladığı bölge, enerji kaynaklarının önem kazandığı 20. Yüzyılın ikinci yarısında sınır ülkeler başta olmak üzere dünya ülkelerinin dikkatlerini üzerine çekmiştir. Arktika’nın dikkat çekme sebeplerinden bir diğeri deniz ulaşımıdır. Buzulların erimesi ile hem yeni enerji kaynaklarının ortaya çıkacak olması hem de deniz ulaşımı yönünden elde edilecek üstünlükler ülkelerin bölgeye ilişkin iştahını kabartmaktadır. Arktika’ya sınır olan 5 ülkeden Rusya’nın, sözü edilen bölgenin kendi anakarasının doğal uzantısı olduğunu ileri sürerek hak iddia etmesi ve 2007 yılında bu iddiasını kanıtlamak için inceleme yaptırdığı gemiyle Bölgeye bayrağını çekmesi konuyu son yıllarda uluslararası kamuoyunun gündemine tekrar taşımıştır. Çalışmanın amacı, ülkeler arasında ihtilafların yoğun olduğu Arktika bölgesinin siyasal ve hukuksal durumunun bölgede hak iddiasında bulunan ülkeler bağlamında karşılaştırmalı olarak incelenmesidir.