KÜLTÜREL KİMLİK VE TOPLUMSAL HAFIZA MEKÂNLARI OLARAK ZİYARET YERLERİ

Abstract

Türk halk dindarlığının en önemli özelliklerinden biri, belirli mekânları ziyaret etme olgusudur. Bu olgu, Anadolu’da yatır, türbe, ocak, evliya, dede, baba vb. isimlerle anılan ve halk tarafından kutsal mekânlar olarak görülen yerlere gitme davranışını içermektedir. Ziyaret inancının arka planında İslam öncesi Türk inanç ve kültürünün izlerini görmek mümkündür. Ayrıca bu inanç ve uygulamaların Türk tasavvuf kültürüyle birleştirilerek farklı bir boyut ve anlam kazandığı görülmektedir. Toplumlar, varlıklarının korunması ve devamlılığı için bireysel ve onun beslendiği kolektif kimliği önemli bir araç olarak görmüşlerdir. Bu bağlamda ziyaret mekânları, kültürel belleğin diri tutulduğu yerler olarak değerlendirilebilir. Burada tasavvuf ekollerinin etkili olduğu görülmektedir. Çünkü, tasavvuf, sadece dini alanla sınırlı olmamış, felsefe, fikir, mimari, edebiyat, sanat, müzik, şehirlerin kurulması, iskân vb. sosyal hayatla ilgili yönlendirme yapan bir düşünce ve yaşam tarzı oluşturmuştur. Ayrıca, tekke ve tarikatlar, topluma yeni bir görüş, ümit ve paradigma sunmuş, bir bilinç inşa ederek geçmiş, bugün ve gelecek arasındaki köprünün kurulmasında önemli görev üstlenmiştir. Yine, türbe ve tekkelerin insanlara nüfuz etme, etkileme, zihniyet oluşturma ve kültürel kodları yaşatma ve bir kimlik inşa etme yönünde bir hayli geniş etkilerinin olduğunu ifade etmeliyiz. Ziyaret fenomeni ile ilgili günümüze değin yapılan çalışmaların söz konusu inancın daha çok dini boyutuna odaklandığı, konunun sosyal, kültürel ve kimlik inşa etme boyutlarıyla çok fazla ele alınmadığı görülmektedir. Bu makale, ziyaret inancının kültürel kimliğin oluşmasında ve toplumsal hafızayı canlı tutma yönündeki rolü üzerinde durmaktadır. Makalede ziyaret olgusu, fenomenolojik bakış açısı ile değerlendirilmektedir. Konunun daha iyi anlaşılması için önce kültürel kimlik, toplumsal hafıza ve ziyaret inancı gibi kavramlar açıklanmıştır. Daha sonra ise, ziyaret yerlerinin kimlik inşasında ve toplumsal hafızanın canlı tutulmasındaki rolü üzerinde durulmuştur.

One of the most important characteristics of the Turkish people's religiosity is the visit to certain places. This phenomenon, Anatolia, deposits, tombs, quarries, saints, grandparents, etc.. and the place where people are referred to as holy places by the people. It is possible to see traces of pre-Islamic Turkish beliefs and cultures in the background of the visit religiousness. It is also seen that these beliefs and practices are combined with the Turkish mystic culture and gain a different dimension and meaning. Societies saw the individual and the collective identity it feeds as an important tool for the preservation and continuity of their assets. In this context, the places of visit can be considered as places where cultural memory is kept alive. Because mysticism is not only classified as a religious field, it is a philosophy, idea, architecture, literature, art, music, the establishment of cities, has created a way of thinking and lifestyle that guides about social life. In addition, lodges and sects have presented a new vision, hope and paradigm for collecting, building an awareness and undertaking important tasks in establishing a bridge between past, present and future. Again, we must state that the tombs and monks have a wide range of influences in influencing, influencing, forming mentality, keeping cultural codes and building an identity. It seems that earlier studies on visiting phenomenology focus on the religious dimension of the phenomenon more, not on the social, cultural and identity construction aspect of the subject. This article focuses on the role of places of visit in the formation of cultural identity and keeping social memory alive. The phenomenon of visit is evaluated by the phenomenological point of view. For a better understanding of the subject, concepts such as cultural identity, social memory and visitation belief are first explained. Later on, the role of visiting places in the construction of identity and the keeping of social memories was emphasized.