Melet Irmağı Havzası’nda erozyon riskinin MICONA modeli ile değerlendirilmesi

Abstract

Toprak erozyonu yeryüzünün şekillenmesinde etkili olan bir doğa olayıdır. Ancak, erozyonun insantarafından hızlandırılması bir sorundur. Erozyon sorunu tarım topraklarının verimsizleşmesine vezamanla yok olmasına sebep olur. Bu sorun engebeli bir topografyaya ve uzun bir yerleşme tarihinesahip Türkiye’de daha da belirgindir. Bu sebeple sorunun boyutunun belirlenmesi ve çözülmesi içinayrıntılı saha çalışmalarına ihtiyaç vardır. Bu çalışmada Melet Irmağı Havzası’nın erozyon riski ince-lenmiştir. Melet Irmağı Karadeniz Bölgesi’nin, Orta ve Doğu Karadeniz bölümlerini birbirinden ayıranönemli bir akarsudur. Karagöl Dağları’nın batıya bakan yamaçlarından doğar ve Ordu Şehir merke-zinden Karadeniz’e dökülür. Akarsuyun su toplama alanı 2006 km2’dir. Havza doğudan ve güneydenGiresun Dağları’nın, batıdan ise Canik Dağları’nın üzerinden geçen su bölümü çizgileri ile sınırlandı-rılmıştır. Havzanın erozyon riski ICONA yöntemine yükseklik ve toprak derinliği verileri katılarak ge-liştirilen MICONA modeli kullanılarak araştırılmıştır. Çalışma hazırlanırken arazi gözlemleri, CBSteknolojileri bir arada kullanılmıştır. Modelde kullanılan NDVI (bitki örtüsü yoğunluğu), arazi kulla-nımı, anakaya, toprak derinliği, yükseklik ve eğimden oluşan temel raster veriler, arazi çalışmala-rından, uydu görüntülerinden ve çeşitli devlet kuruluşlarının dokümanlardan derlenmiştir. MICONAmodeline göre havzanın %25,2’si çok yüksek, %20,1’i yüksek ve %27,2’si orta derecede erozyon riskitaşımaktadır. Buna karşılık, havzanın %17,2’sinde erozyon riski düşük, %10,3’ünde ise çok düşükçıkmıştır. Sahada erozyon riski en yüksek alanlar yukarı çığırda Karagöl batısında yoğunlaşır. Mesu-diye batısında topografya sadeleşir, erozyon riski düşer. Orta çığırda kıyı dağlarının yükselmesi arızalıyapıyı, eğimi ve yağış miktarlarını artırır. Bu alanda erozyon riski yüksektir. Aşağı çığırda beşeri bas-kının artması karşısında, yüksekliklerin azalması ile orta ve düşük riskli alanlar yaygındır. Çalışmanınsonuçlarına göre, arazi kullanımındaki problemler ile yüksek yağış ve engebeli topoğrafya gibi doğalortam özellikleri havzada erozyon riskini artırmaktadır. Bu nedenle çok yüksek ve yüksek riskli alan-larda arazi kullanımı yeniden düzenlenmeli; ormanın tahrip edildiği kısımlar ağaçlandırılmalı ve meraalanlarındaki aşırı otlatma kontrol altına alınmalıdır.

Soil erosion is an incident that is effective in shaping the surface. However, the acceleration of ero-sion by man is a problem. Erosion problem causes agricultural lands to become infertile and disap-pear over time. This problem is even more pronounced in Turkey which has a rugged topographyand a long history of settlement. Therefore, detailed field studies are needed to determine the sizeof the problem and to solve it. In this study, the risk of erosion of the Melet River Basin was inves-tigated. The Melet River is an important river that separates the Central and Eastern Black Sea di-visions of the Black Sea Region. It emerges from the west-facing slopes of the Karagöl Mountainsand flows into the Black Sea from Ordu City Center. The catchment area of the river is 2006 km2.The basin is bounded by the water section lines passing through the Giresun Mountains from thesouth and the east and the water section lines passing through the Canik Mountains from the west.Erosion risk of the basin was investigated by using the MICONA model developed by adding heightand soil depth data to the ICONA method. While preparing the study, field observations, GIS tech-nologies were used together. The basic raster datas used in the model which NDVI (vegetation den-sity), land use, bedrock, soil depth, height and slope are compiled from field studies, satellite imagesand documents of various government organizations. According to MICONA model, 25.2% of thebasin is very high, 20.1% is high and 27.2% has moderate erosion risk. In return, 17.2% of the basinhas a low erosion risk and a very low erosion risk of 10.3%. The areas with the highest erosion riskin the area are concentrated upper course of the basin where in the west of Karagöl. In the west ofMesudiye, the topography is simplified and the risk of erosion decreases