SERDENGEÇTİ DERGİSİ’NDE MİZAH

Abstract

Toplumsal hayatta insanların kişi ya da olayları eleştirme ihtiyacından doğan mizah, gülme olgusu üzerine inşa edilmesine rağmen; toplumsal vicdan tarafından üretilen bir savunma mekanizması rolünü de üstlenmektedir. Hakikati kabul edilebilir hale getirme gibi bir özelliğe sahip olan mizah, Türk basın tarihinde sıkça kullanılmıştır. Başlangıcından bugüne Marksist bir bakış açısıyla gelişen mizahi yayıncılıkta sağın sesi olma özelliğini taşıyan mizahi gazete/dergi sayısı azdır. 1947-1962 yılları arasında yayımlanan Serdengeçti Dergisi, hem içeriği hem de her sayısında müstakil bir yer bulan ‘Gülünç Hakikatler’ başlıklı mizah bölümü ile incelenmeye değer bir yayın olma özelliği taşımaktadır. Bu çalışmada 1947-1962 yılları arasında ancak 33 sayı yayınlanabilen Serdengeçti Dergisi’nin tek parti ve çok partili hayata geçiş dönemi (1947- 1950 CHP iktidarı), 10 yıllık Demokrat Parti dönemi ve 27 Mayıs 1960 darbesi sonucu kurulan Milli Birlik Hükümeti ve sonrasında iktidara gelen CHP-AP Koalisyonu döneminde ortaya koyduğu mizah anlayışı analiz edilmektedir. Farklı iktidarlar dönemindeki mizahi yayıncılık anlayışının sonuçları ifade özgürlüğü ve yayıncılık ahlakı/etiği bağlamında değerlendirilmiştir. Serdengeçti Dergisi’nde yer verilen mizahi yazılara ilişkin araştırmada, nitel içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Betimleyici bir çalışma özelliği taşıyan araştırma kapsamında ilgili dergi sayıları incelenerek mizahi dil ele alınmış ve örnekler üzerinden mizah vurgusu tartışılmıştır.

Although the humour that arises from the need of criticism of people or events in social life is based mainly on laugh effect also takes a role of defence mechanism that is produced by social conscience. The humour that is able to make the truth acceptable has been used throughout the history of Turkish press. From the beginning to the present, in humour publishing that has been developed from the point of Marxist view, there have been limited number of right-winger humour magazines and newspapers. The Magazine Serdengeçti in the published period 1947- 1962 deserves to be examined with the humour chapter titled “Gülünç Hakikatler” (Ridiculous Facts) that took place in each volume. In this study, humour understanding of the Magazine Serdengeçti, which could be published only 33 volumes between 1947 and 1962, is analysed within the transition period from single-party state to multi-party system (1947-1950, the Republican People's Party power), within ten-years period of the Democratic Party and of the National Unity Government established after May 27, 1960 coup d’état and finally within the coalition period of the Republican People's Party and Justice Party. Results of the humour understanding is dealt with in the context of freedom of expression and publication ethics in various periods of power. In the research, which relates to humorous texts in the Magazine Serdengeçti, qualitative content analysis method is used. In this descriptive study, its humour language is dealt with by examining related volumes and its humour emphasis is debated through examples.