Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri

Abstract

Siyasi tarihimizde 2. Meşrutiyet’le birlikte başlayan çok partili siyasal hayat Cumhuriyetin ilanından birkaç yıl sonra kesintiye uğramış ve 1925’te tek partili siyasal dönem başlamıştır. 1930 yılından itibaren iç ve dış gelişmelerin zorlaması ile tek partili siyasal sistemin gözden geçirilmesi gündeme gelmiştir. 1930’da Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF) ile başlatılan çok partili sistem denemesi başarılı olamamıştır. SCF’nin kapanmasından sonra CHP yönetimi bir muhalefet partisine sistemi sıkı bir şekilde kapalı tutmuş ama bir anlamda çoğulculuğu andıran bazı siyasal model uygulamalarına yer vermiştir. Sözü edilen bu modeller, müstakil mebusluk uygulaması, Müstakil Grup denemesi, milletvekili adayları belirlenirken ikinci seçmenlerin görüşüne başvurulması, seçilecek milletvekili kontenjanından fazla aday gösterilmesi gibi yöntemlerdir. Bu çalışmada, tek parti iktidarı döneminde CHP yönetiminin halkın siyasal karar süreçlerine tam olarak katılmasına izin vermek yerine uygulamaya koyduğu sınırlı katılım modelleri ele alınacaktır. Elimizdeki çalışmanın özgün yanı, tek parti iktidarı döneminde uygulanan sınırlı siyasal katılım modellerini bir arada ele alıp toplu olarak incelemesidir.

In Turkish political history, the multi-party political life which started with the 2nd Constitutionalist period was interrupted a few years after the declaration of the Republic and the single-party political period started in 1925. From 1930 onwards it has come to the fore to go through the single-party political system with the force of internal and external developments. With the establishment of the Free Republican Party (SCF-FRP) in 1930, a short multi-party system experiment was conducted, but it was not successful. After the closure of the SCF, the CHP administration tightly closed to an opposition party political system, but in a sense it embraced several political model practices that resembled pluralism. The mentioned models are methods such as independent member of parliament practice, Independent Group experiment, the second voters' opinion when parliamentary candidates are determined, and more candidates to be elected from parliamentary seats. In this study, the limited participation models that the CHP administration put into practice instead of allowing the public to fully participate in political decision-making processes will be addressed during the single-party period. The original side of our work is the collective examination of limited political participation models applied during the single-party era