İKİ MİLLÎ ŞAİR: MEHMET ÂKİF ERSOY-MİRZA MUHAMMED TAKÎ MELİKÜ’Ş-ŞUARÂ BAHAR

Abstract

Osmanlı'da Tanzimat Fermanı'ndan sonra başlayan modernleşme faaliyetleri İran'da Kaçarlar Dönemine rastlamaktadır. Geçiş dönemi olarak değerlendirebileceğimiz bu dönemde, Batı ve Doğu arasında ikilemler yaşayan Türkiye ve İran aydını, birçok yeni fikir ve akımla karşı karşıya gelmiştir. Dünya genelinde ve ülke dâhilinde hızla değişen siyasi ortama ayak uydurmanın zorlaştığı bu zamanda, halk ve aydınlar arasında ikilemler yaşanmıştır. Meşrutiyet hareketleriyle belli bir platforma oturmuş siyasi, sosyal ve edebi gelişmeleri bu döneme şahitlik eden yazar ve şairler vasıtasıyla incelemek önemli bilgilerin elde edilmesini sağlayacaktır. Bu bağlamda Türkiye'de II. Meşrutiyet dönemine şahitlik etmiş Mehmet Âkif Ersoy ile İran'da I.Meşrutiyet döneminde benzer tecrübeyi yaşamış Mirza Muhammed Takî Melikü'şŞuarâ Bahar'ın siyasi ve edebi yaşamları üzerinde durularak içinde bulundukları devrin anlamlandırılmasına çalışılacaktır. 1886-1951 yılları arasında yaşamış olan Mirza Muhammed Takî Melikü'ş-Şuarâ Bahar ile 1873-1936 yılları arasında yaşamış Mehmet Âkif Ersoy'un siyasi ve edebi hayat serüvenleri şiirleriyle paralel gitmiştir. Kendilerini I. Dünya Savaşının ortasında bulan bu iki ülkenin içinde bulunduğu siyasi, sosyal ve iktisadi durum şair ve aydınlarını özgürlük için mücadele etmeye sevk etmiştir. Söz konusu şairler ülkelerinde hâkim olan baskı ve işgaller karşısında halklarına kendi tarih, kültür ve medeniyet değerleri hakkında bilinçlendirmeyi hedef edinmişlerdir. Bu çalışmada her iki ülkenin edebiyat alanında fikirleri ve edebi kişilikleri ile adlarını edebiyat tarihlerine yazdıran iki millî şair, karşılaştırmalı bir şekilde yaşadıkları dönemin özellikleri üzerinden ele alınırken, edebi eserlerinin yazarlarının hikâyesine bağlı, hayat hikâyesinin ürünü olduğuna inanılan Pozitivist İnceleme Yöntemine göre değerlendirilecektir

Modernization activities following “Imperial Edict of Gulhane”, corresponds to the Kacarlar Period in Iran. In this transition period, Turkish and Iranian intellectuals who were in a dilemma choosing between Western and Eastern cultures, were confronted with many new ideas and movement. There were many conflicts among intellectuals, goverment and the public since it was difficult to adopt to the rapidly changing political enviroment around the world and country during that time. It enables us to achieve significant knowledge by researching political, social and literary developments which gained a certain ground within the constitutional movement, through the contemporary poets and authors. In this context, I will try to enlighten the period by focusing on political and literary lives of the key individuals Mehmet Âkif Ersoy who witnessed the second Constitutionalist Period in Turkey and Mirza Muhammed Taki Melikul’s-Suara Bahar who had similar experience in the first Constitutionalist Period in Iran. There are a number of parallels between political and literary lives of Mirza Muhammed Taki Melikül’sSuara Bahar who lived in the years 1886- 1951 and Mehmet Âkif Ersoy who lived in the years 1873-1936 and their poems. Political, social and economic circumstances of the two countries which were in the First World War, led their poets and intellectuals to fight for freedom. Under the foreign invasions and political pressures in their countries, those two poets also aimed to raise their people’s awareness in the values of their own history, culture and civilization. In this study, two national poets which became prominent figures in their literature histories will be analysed comperatively over the characteristics of the period, and also evaluated according to positivist methodology which argues that literary works are closely linked with writer’s life and products of their lives