Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı

Abstract

Osmanlı’nın Sosyo-ekonomik tarihi açısından önemli bir yere sahip olan muhallefat defterleri, ölen kişilerin bıraktığı menkullerini veya gayr-i menkullerini içeren kayıtlardır. Bu kayıtlar bulundukları tarihî dönemin ekonomik ve sosyal yapısını aydınlatırken aynı zamanda ait oldukları bireyin de servetiyle ilgili bilgi sahibi olmamıza imkân sağlamaktadır. Kayıtlı eşyalardan hareketle ait olduğu kişinin zenginliği, statüsü, zevki ve tercihleri, sosyal ilişkileri gibi konularda bilgi sahibi olurken döneminin ve toplumun kültürel özelliklerini öğreniriz. Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nde silahtarlık, çeşitli bölgelerde muhafızlık, vezirlik, kaymakam vekilliği ve en son Erzurum vilayetine valilik ile görevlendirilmiş olan Şahin Mustafa Paşa’nın muhallefatı incelenmiştir. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivinde C.DH./188-9358 numarada kayıtlı olan ve üç sayfadan oluşan muhallefat defterinin Transkripsiyonu yapılarak değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Söz konusu makale üç bölümden oluşmaktadır. İlk olarak genel manada tarihsel kaynak olarak muhallefat defterleri ve özellikleri ele alınmıştır. İkinci bölümde Şahin Mustafa Paşa’nın hayatına dair bilgiler yer almaktadır. Üçüncü bölüm ise Şahin Mustafa Paşa’ya ait muhallefat defterinde yer alan eşyaların sdeğerlendirilmesinden oluşmaktadır. Bu değerlendirmede Şahin Mustafa Paşa’nın sahip olduğu eşyalar Nakit Parası, Kitapları, Giyecekleri, Silahları, At Koşum Takımları ve Av Malzemeleri, Diğer Malzemeleri, Ev Eşyaları, Mutfak Malzemeleri, Köle ve Cariyeleri ve Hayvanları, Diğer Eşyalar gibi ayrı başlıklar altında incelemeye tabi tutulmuştur. Bu değerlendirme esnasında Şahin Mustafa Paşa’nın hem siyasi hem de askeri bir kişi olarak hayatını nasıl yaşadığı hakkında ipuçları takip edilmiş. Sahip olduğu malvarlığı göz önünde bulundurulduğunda, askeri sınıf üyesi bir vezirin görevli bulunduğu bölgelerde, bağlı olduğu saltanatın haşmetini sergilediği gözlenmiştir. Zengin bir gardırobunun olduğu, ev ve mutfak eşyalarının önemli bir kısmının hem sayıca çok hem de kaliteli olduğu, silahlarının çoğunlukla altın ve gümüş gibi kıymetli madenlerden yapıldığı, kölelerinin, cariyelerinin ve azımsanmayacak ölçüde hayvanlarının bulunduğu tespit edilmiştir. Böylece Şahin Mustafa Paşa’nın muhallefatından yola çıkarak 17. yüzyıl Osmanlı toplumunda üst düzey devlet görevlilerinin geride bıraktıkları eşyalar üzerinden sahip oldukları servet ve bu servetin kullanımı ile ilgili bir değerlendirme yapmak mümkün olmuştur.

Legacy books, which have an important place in the socio-economic history of the Ottoman Empire, are the records that contain the securities or non-securities left by the deceased. While these records illuminate the economic and social structure of the historical period, they also enable us to have information about the wealth of the individual to which they belong. We learn about the cultural characteristics of the period and society while having information about the topics such as wealth, status, aestheticism and preferences, social relations of the person belonging to him from the registered goods. In this study, the legacy belongs to Sahin Mustapha Pasha who was appointed as military service in Ottoman Empire as guard in various regions, vizier, deputy district governor and the governor Erzurum province was examined. Transcription of three pages of legacy book, which is registered in the Presidential Ottoman Archive at C.DH./188-9358, was evaluated. The article in question consists of three chapters. Firstly, in general terms, as the historical source, the legacy books and their properties were discussed. The second part contains information about the life of Sahin Mustapha Pasha. The third part consists of the evaluation of the belongings of Şahin Mustafa Pasha's legacy book. In this assessment, Sahin Mustapha Pasha's possessions were examined under separate headings such as Cash Money, Books, Clothes, Weapons, Horse Harnesses and Hunting Equipment, Other Materials, Household Items, Kitchen Materials, Slave and Concubines and Animals, Other Items. During this evaluation, clues on how Sahin Mustapha Pasha lived his life as a political and military person were traced. Considering his wealth, it was observed that in the regions where a military class member vizier was in charge, he showed the magnificence of his reign. It has been found that it has a rich wardrobe, a significant number of household and kitchen utensils which are both high in number and high in quality, their weapons are mostly made of precious metals such as gold and silver, and their slaves, concubines and considerable animals. In conclusion, it became possible to make an assessment of the wealth they possessed and used by the high-ranking state officials in the 17th century Ottoman Empire, based on Sahin Mustapha Pasha's legacy.