OSMANLIDA BİR DARBE: SULTAN ABDÜLAZİZ'İN HAL'İ VE YILDIZ MAHKEMESİ

Abstract

Osmanlı İmparatorluğunun gerileme dönemi, aynı zamanda bir darbeler dönemidir. 17. yüzyılın başlarında Sultan II. Osman'a karşı girişilen Yeniçeri darbesinin ardından, Osmanlı tarihinde, Lale devri ve III. Selim döneminde yapılan darbeler başta olmak üzere önemli siyasi hareketler vuku bulmuştur. Gerileme devri darbeleri Osmanlının yıkılışına kadar sürüp gitmiştir. Tanzimat'ın ilan edilmesi dahi darbelerin önüne geçememiştir. Osmanlı'nın son dönemlerinde Sultan Abdülaziz'e karşı girişilen ve onu deviren vükela darbesi de bu siyasi hareketlerden biridir. Sultan Abdülaziz'i deviren vükela darbesi, sonuçları itibariyle çok ağır bir darbe olmuştur: Tahtından indirilen Padişah bir hafta sonra intihar etmiş, ardından vükela darbesinin bir numaralı ismi serasker Hüseyin Avni Paşa, Kolağası Çerkez Hasan tarafından kurşunlanarak öldürülmüştür. Bütün bu olayların ağırlığına dayanamayan zamanın padişahı Sultan V. Murat'ın, tahta çıkışından çok kısa bir süre sonra, aklî dengesi bozulmuş ve bu gerekçe ile tahtından indirilmiştir. Ardından hiç beklenmedik bir şekilde Veliaht Abdülhamid Efendi tahta çıkarılmıştır. Sultan II. Abdülhamit'in tahta çıkarılması ile Osmanlı tarihinde yeni bir dönem başlamıştır. Yeni dönemin adı meşrutiyettir. Ancak söz konusu bu I. meşrutiyetin ömrü fazla uzun olmamıştır. Bu yeni dönemin en önemli hususiyetlerinden biri, Padişah tarafından Yıldız Sarayı bahçesinde kurulan ve siyasi maksada matuf dizayn edildiği anlaşılan hususi Yıldız Mahkemesi ve bu mahkemenin vermiş olduğu kararlardır.

The decline period of the Ottoman Empire were also coups period. After the Janissary coup against the Sultan II. Osman in the early of the 17th Century, a political strife, including coups staged most notably during the Tulip era and III. Selim's reign occured in the Ottoman history. The coups in the decline period continued up to the collapse of the State. Even the proclamation of imperial edict of reorganization, named Tanzimat Fermani couldn't avert the coups. One of them was the coup Vukela which attempted succesfully against the Sultan Abdulaziz in the late period of the Ottoman Empire. The coup Vukela which overthrew the sultan Abdulaziz was very significant in terms of its serious consequences. The Sultan who was ousted committed suicide one week after the coup and then Serasker Huseyin Avni Pasha who was the foremost figure of the leading staff of the coup was shot dead by Cerkes Hasan. The new sultan V. Murat who succembed to the events, lost mental health and therefore he was deposed from the throne. After that Abdulhamit who was the heir apparent to the throne unexpectedly was ascended to the throne. The Sultan II Abdulhamit's accession to the throne, marked the beginning of a new era. The name of the new era was constitutional monarchy. But the first constitutionalist period didn't last so long. One of the most important developments of the new era was Yildiz tribunal which was founded in the courtyard of Yildiz Palace by the order of the Sultan and seemed to be designed for the political purposes.