Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleri AB'ye girerek üretim ve finans kapitalizminde ilerleme kaydettiler mi?

Abstract

Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleri (CEE) Estonya, Slovakya, Slovenya, Letonya, Polonya, Litvanya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan Avrupa Birliği ile sürdürdükleri müzakere sürecini bitirerek, 1 Mayıs 2004 tarihinde toplu halde Birliğe tam üye oldular. Çoğunluğu eski Sosyalist Bloku üyeleri olan bu ülkeler, AB’ye girerek kapitalist piyasa nimetlerinden faydalanmaya çalıştılar. Bu çalışma, geçen yedi yıllık süreçte bu ülkelerin amaçlarına hangi ölçüde ulaştıklarını incelemektedir. Çalışmada kullanılan kapitalizmin temel göstergeleri Mehmet Altan’ın “Kapitalizm Bu Köye Uğramadı” çalışmasında geçen ve Türkiye için kabul ettiği makroekonomik değişkenlerdir. Bu değişkenler, özel sektör istihdam oranı, özel sektör üretiminin toplam üretim içindeki payı, ticaretin toplam hâsıla içindeki payı, yabancı banka sayısındaki artış, özel yatırımların toplam hâsıla içindeki payı, şehirleşme oranı, borsa kapitalizasyonudur. Özel sektör ve yabancı sermaye itişli bu makroekonomik değişkenlerin CEE ülkeler için 2004 sonrası dönemde pozitif yönde anlamlı bir farklılaşma gösterip göstermediği analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, AB’ye girmek bu ülkelere ticaretlerini arttırma imkânı tanımış ve ticaret kapitalizminde ciddi bir ilerleme kaydetmelerine sebep olmuştur. Ancak üretim kapitalizmi ve finans kapitalizmi alanlarında ilerlemenin olduğuna dair güçlü delil bulunamamıştır.

Central and Eastern European countries, Estonia, Slovakia, Slovenia, Latvia, Poland, Lithuania, the Czech Republic and Hungary, became full members of the European Union on 1 May 2004 after completing the process of accession negotiations. These countries, mostly past member of the Communist Bloc, tried to utilize the benefits of the capitalist market after entering the EU. This study analyzes the extent to which these countries have achieved their objectives in the past seven years. In this study, the main indicators were drawn out from the Mehmet Altan’s study named "Capitalism did not undergo this village" and Sabri F. Ülgener’s definition of capitalism: Private sector employment rate, the private sector share in total manufacturing production, foreign trade, share of total output, increase in the number of foreign banks, and private investment as a share of total output. It is investigated whether a significant and positive differentiation of these private sector driven macroeconomic variables has occurred after 2004. According to the results obtained, although entering the EU has given these countries the opportunity to trade more and has led to trade capitalism with a significant progress, no evidence has been found that there is progress in financial and production capitalism.