TEOLOJİ’DE/KELÂM’DA VEKÂLETİN İMKÂNI

Abstract

İnsanın yeryüzündeki serüveni kendi iradesi sonucunda gerçekleşmiş değildir. Allah, iradesiyle varlığı ve insanı yaratmayı dilemiştir. Bu aşamada Allah, tüm varlığa vekâlette bulunarak tasarrufta bulunmuştur. Yani varlığı ve insanı yaratmıştır. İnsanı belli yeteneklerle donatmakla kalmamış, yaratılış amacı konusunda insana rehberlik etmiştir. Allah, insana lütuf olmak üzere onun cinsinden elçiler görevlendirmiştir. Ancak elçinin insanla aynı ontolojik kategoriden seçilmesi insanlar tarafından doğru değerlendirilememiştir. Yanlış peygamber algısı sadece elçilikle ilgili olumsuzluklara değil, diğer temel kavramlarla ilgili bazı sapmalara da yol açmıştır. Allah tasavvurundaki sapma, insanın konumu, özgürlüğü ve sorumluluğu gibi dinin en temel konularına etki etmektedir. Dini/teolojik alanda geçerli görmediğimiz vekâletin, siyasi ve hukuki alanlarda geçerli olabileceği söylenebilir. İnsanın sorumluluğu ve özgürlüğü yara almamalı ve insanın yaratılış amacı anlamınım kaybetmemelidir. Allah vekildir. O’nun dışında hiç kimse vekil değildir. Peygamberler sadece elçidirler. Bu sürecin vekâlet adına akamete uğratılmaması gerekir. Müslümanlar sosyal, siyasal, hukuki ve teolojik alanlarda karşılaştıkları sorunları geleneğe başvurarak çözmeye çalışmışlardır.Geleneği bütünüyle olumsuzlamak doğru değildir. Fakat gelenek içerisinde hazır bulunan çözümleri dini bir forma sokarak, onlara ilahilik, kutsallık ve zaman üstülük vasfı kazandırmak da doğru değildir. Birey olma bilincini inşa etmede başarılı olunamamıştır. Sorumluluk ve birey bilinci yüksek ayrıca özgürlüğe dayalı yeni bir teolojik dil üretip sorunlarla yüzleşmeliyiz. Yüce Allah, bunun için vahiyle bize destek olmakta ve kendisine güvenmemizi istemektedir. Çünkü O, yegâne vekildir.

Man’s adventure on earth is not a result of his own will. With giving wak?lah to the beings, Allah did an act. In other words, He created the beings and humans. He not only gave certain abilities to human beings, but also conducted them with the aim of creation. As a mercy, Allah sent messengers to humans. However, choosing the messenger from the same ontological category of human beings could not be evaluated properly by humans. The incorrect perception of the messenger caused not only negativities about prophethood but also misperception about other basic concepts. Aberration from the realisation of Allah and prophet affects the most basic concepts of religion such as the status, freedom and responsibility of man. It could be said that wak?lah, the concept which we do not accept as valid in the theological area, could be accepted as valid in political and legal areas. However, the responsibility and freedom of man and human being’s creation aim should not lose their meanings. Allah is the Only Wak?l. Except for Allah, no one is the Wak?l. Prophets are just messengers. This process should not be prevented on behalf of wak?lah. Muslims tried to solve the problems they faced in social, political, legal and theological areas by applying to tradition. It is not right to completely negation the tradition. But it is not right to give them divine, sanctity and time-honored by putting the solutions in a religious form in a tradition. It was not successful to build consciousness of being an individual. We must create a new theological language based on freedom and face problems with high responsibility and individual consciousness. Almighty Allah, for this, he wants us to support and to trust him. Because he's the sole regent.