TRABZON YÖRESİ YORGANCILIK MESLEĞİNDE SÖZLÜ KÜLTÜRÜN VE TÜRK MOTİFLERİNİN İZLERİ

Abstract

İhtiyacm estetiğe dönüşmesi sonucu oluşan el sanatları, Türk kültür tarihi içinde önemli bir yere sahiptir. Her bir el sanatı, Türk kültür kodu taşımakla birlikte geleneğin içinde sözlü kültürde yaşaması açısından halkbilimirı de çalışma sahasına girmiştir. Bir el sanatı olan yorgancılık, Anadolu'nun birçok şehrinde icra edilmektedir ve Trabzon da bu şehirlerden biridir. Trabzon, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış ve böylece kültürel yönden zenginleşmiştir. Bu çalışmada Trabzon yöresinde icra edilen yorgancılık el sanatı üzerinde durulmuş, sanatın gelenekteki ve sözlü kültürdeki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır. Yorgancılık el sanatı ve mesleği, Trabzon'da uzun yıllar canlılığını korumuş; fakat günümüzde yok olmaya yüz tutmuş mesleklerden biri haline gelmiştir. Yünden yapılan yorganların kullanımının giderek azalması ve yerini fabrikasyon ürünlere bırakması, bu mesleğe olan rağbeti de azaltmıştır. Nitekim yorgancıların yetiştirecek çırak bulamamaları bu durumu gözler önüne sermektedir. Yorgancılık mesleği, yapımında kullanılan malzemelerden desenlerine, motiflerine kadar Türk kültürünün özelliklerini taşımakla birlikte mani, atasözü, fıkra, bilmece ğibi sözlü kültür ürünlerinde varlığını koruması yönüyle dikkate değerdir.

The handicrafts, which have arisen as a result of n d’ ch ng ng n o aesthetic, have an important place in Turkish cultural history. Each handicraft has also entered into the working area of folklore in terms of living in oral culture with carrying Turkish culture code in the future. Quilting as a handicraft is performed in many cities of Anatolia and Trabzon is one of these cities. Trabzon has hosted many civilizations throughout history, thus it has enriched from the cultural side. In this study the quilting craft in Trabzon region has been focused on, and it is tried to determine the place of art in tradition and oral culture. Quilting craft and profession has maintained its vitality in Trabzon for many years; but today it has become one of the professions which have turned to disappear. The decrease in the usage of wool made quilts and leaving its place to the fabricated products, have reduced the demand for this profession. This situation has been highlighted from the fact that the quilt maker is unable to find apprentices to train. Quilting carries the extensions of Turkish culture when looked at from the materials used in the construction to its patterns, and it is remarkable in terms of the protection of the existence in manis, proverbs, anecdotes and riddles