BÜYÜK SELÇUKLULARIN HORASAN'DA DİNİ VE SOSYAL YAŞAM ÜZERİNDEKİ BAZI UYGULAMALARI VE BUNLARIN HALKA YANSIMALARI

Abstract

Horasan bölgesi jeopolitik konumu ve taşıdığı büyük önem sebe- biyle tarih boyunca pek çok devletin ilgisini çekmiştir. Kuşkusuz Türk devletleri de bunlar arasında yer almaktadır. Gazneliler saye- sinde Türk kültürüyle tanışan bölge daha sonra Selçuklular döne- minde tam manasıyla bir Türk ülkesi haline gelmiştir. Gazneli Dev- leti’nin ünlü hükümdarı Mahmud tarafından Horasan’a getirilen Türkmenler, kısa sürede siyasî bir güç olarak belirmişlerdir. Sel- çuklular döneminde Horasan’da her alanda bir ilerleme görülmüş- tür. Bu ilerlemeler diğer devletler için de örnek teşkil etmiş, özel- likle kültürel anlamda pek çok şehir ve bölge Horasan’ın kültürel mirasından faydalanmıştır. Öte yandan Büyük Selçuklu Devleti’nin yönetilen sınıf konumundaki teb‘anın dini ve sosyal yaşamı üzerin- deki uygulamaları gerek bölge halkı gerekse etkilediği coğrafyalar üzerinde derin izler bırakmıştır. Bu uygulamaların incelenmesi Bü- yük Selçuklu döneminde Horasan coğrafyasının sosyal yapısının anlaşılmasına büyük katkı sağlayacaktır. Bu bağlamda çalışma- mızda halkın dini ve sosyal yaşamı üzerinde Selçuklu yöneticileri- nin bazı uygulamaları ve bunların yansımaları üzerinde durmak is- tiyoruz.

Khurasan province, considering its geopolitical position and great importance was held under the control of various authorities thro- ughout the history. No doubt the Turkish states are among they too. The region which met with the Turkish culture thanks to Ghaznavids became later a Turkish country in every regard in the period of Saljuqids. The Turcomans which were brought to Khura- san by the famous ruler of Ghaznavid State, Mahmud, succeeded to emerge as a political authority. A progress has been in all areas in Khurasan During period of Saljuqids. These progresses set a good example for other states. Particularly in cultural meaning, Khurasan’s cultural heritage offered benefits for masses in the extension of a vaste geography. On the other hand some applica- tions on religious and social life of Great Saljuqids upon the ma- naged class (tab'a) have also affected people in the region and left deep traces on geographies. Examination of these implemen- tations will contribute great to the understanding of the social structure of the geography of Khurasan in the period of Saljuqids. In this context, we want to touch upon some applications on reli- gious and social life of Great Saljuqids upon the people and their effects.