Pontus Meselesi’nin Tarihsel Kökenleri: XIX. Yüzyılda Trabzon Rumları Üzerine

Abstract

19. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu içindeki pek çok cemaatin önemli ve daha hızlı değişimler yaşadığı bir dönem olmuştur. Gerek iç gerekse de dış kaynaklı olması itibarı ile Osmanlı milletleri içinde bu dönemde en çok değişim yaşayanlar arasında Rumlar ayrı bir yer tutmaktadır. Avrupalı büyük güçlerin desteği ile bağımsız bir Yunan devletinin kurulması, bu devletin takip ettiği politikalar, büyük devletlerin izlediği iktisadi ve siyasi politikalar bağımsız bir Yunan devletinin kurulmasından sonra da imparatorluğun Rum cemaatini etkilemeye devam etmiştir. Bu süreçte İmparatorluğun Rum milleti içindeki değişimin en iyi şekilde gözlendiği yerlerden biri de Doğu Karadeniz Bölgesi olmuştur. 19. yüzyılda bölgedeki ekonomik gelişmelerden iyi bir şekilde istifade eden ve bölge üzerinde stratejik hesapları bulunan Rusya ve İngiltere gibi büyük devletlerin de desteğini kazanan Rumlar, sahip oldukları bu gücü siyasi bir maceranın temeli olarak kullanınca 20. yüzyılın başlarında Pontus Meselesi olarak bilinen sorun ortaya çıkmıştır. Bu çalışma 19. yüzyılda Trabzon’daki Rum cemaati üzerinde etkili olan unsurları ortaya koyarak Pontus meselesi’nin tarihsel geçmişine ışık tutmayı amaçlamaktadır.