FRANSIZ DİPLOMAT BOISLECOMTE'A GÖRE MEHMED ALİ PAŞA İSYANI DÖNEMİNDE OSMANLI TİCARETİ (1833?1834)

Abstract

Fransa, Mehmed Ali Paşa’nın isyanının yarattığı kargaşa ortamında Babıâli’nin Rusya ile ittifak yapmasından oldukça rahatsız olmuştu ve Mısır Meselesi’nin kendi çıkarlarına uygun çözümlenmesini arzu ediyordu. Bunun için Fransız hükümeti, Mehmed Ali Paşa ve Babıâli arasında sürüp giden soruna kendi lehine bir çözüm bulma amacıyla, dışişlerindeki kabiliyeti nedeniyle Baron de Boislecomte’u Mehmed Ali Paşa nezdinde arabuluculuk yapmak ve dolayısıyla Babıâli üzerindeki Rusya etkisini kaldırmak amacıyla Doğu’ya gönderdi. Mehmed Ali Paşa nezdindeki siyasi misyonu dışında Boislecomte, Dışişleri Bakanı Broglie’den artık sona yaklaşan Osmanlı İmparatorluğu ile ilgili çok akıllıca gözlemler yapmak ve bu gözlemlerini raporlar haline getirerek Fransız hariciyesine sunmak talimatı da almıştı. Bu bakımdan Boislecomte imparatorluğu idari, askeri, ekonomik ve ticari açıdan geniş birincelemeye tabi tuttu. Bu çalışma Boislecomte’un Doğu’ya gönderilme sürecini inceledikten sonra Baron’un Osmanlı ticareti hakkındaki değerlendirmeleri inceleme amacındadır. Çalışmanın kaynağı Fransız Dışişleri Bakanlığı Arşivi’nin Paris’teki merkezinde yer alan “Mémoires et Documents: Turquie” kataloğunda yer alan dosyalardır.

France had been quite disturbed by the alliance of the Sublime Porte with Russia created by the revolt of Mehmed Ali Pasha, and hoped to resolve the Egyptian Question according to her own interests. Forthis purpose the French goverment sent Boislecomte who was a talented diplomat in external affairsto the Orient to resolve the question in itsfavour, to mediate by Mehmed Ali Pasha and to remove Russian influence on the Sublime Porte. Apart from the political mission by Mehmed Ali Pasha, Boislecomte wasinstructed by French Foreign Minister, Broglie, to make very wise observation on the Ottoman Empire in this crisis period and to prepare detailed reportsfrom these observations and to send them to the French Foreign Ministry. In thisregard, Boislecomte examined the empirein detail from administrative, military, economic and commercial point of view. After reviewing the Oriental mission of Boislecomte, this paper aims to examine Boislecomteʹs assessments on the Ottoman trade. The main sources of the study are Boislecomteʹs correspondences located in French Foreign Ministry Archivein Paris under the catalogue of “Mémoireset Documents: Turquie”.