Bayburt kuzeyindeki (Doğu Pontidler, Türkiye) Senozoyik yaşlı plütonik kayaçların petrografisi, mineral kimyası ve kristallenme koşulları

Abstract

Doğu Pontidler, Paleozoyik’ten Senozoyik’e kadar farklı yaş aralığı, bileşim ve büyüklüğe sahip pek çok plütona ev sahipliği yapmaktadır. Bu plütonik kütlelerden özellikle Senozoyik yaşlı olanlar, Doğu Pontidler’in güney kısmında yaygın olarak gözlenirken, kuzey kısmında seyrek olarak gözlenirler. Bu çalışmada, Bayburt kuzeyinde yer alan Senozoyik yaşlı Çiçekli, Somarova, Sorkunlu, Şaşurluk, Aydıntepe, Kemerlikdağı ve Pelitli plütonlarının petrografi k ve mineral kimyası özellikleri belirlenerek termobarometre hesaplamalarıyla kristallenme koşulları ortaya konulmuştur. İncelenen plütonlar, genelde KD-GB uzanımlı olup, yaklaşık elips şekillidirler. Genellikle yan kayaçlarla dokanakları keskin olup, değişik boyutlu mafi k mikrogranüler anklavlar (MMA) içerirler. Petrografi k ve mineral kimyası incelemelerinde magma karışımına ait dokusal özellikler saptanmıştır. Modal mineralojik bileşimlerine göre; incelenen plütonlar, gabroyik diyorit, diyorit, tonalit, granodiyorit ve monzogranit bileşimlidirler. Kayaçlarda ince-orta taneli, porfi rik, monzonitik, poikilitik, yer yer de mirmekitik ve mikrografi k dokular görülür. Labrador ve albit $(An_{68-02})$ , magnezyumlu hornblend ve aktinolit (Mg# = 0.6-0.9), diyopsit ve ojit $(Wo_{44-46})$, klinoenstatit $(En_{53-57})$ ve Fe-Ti oksit başlıca mineralleri oluşturur. Amfi bol, biyotit, klinopiroksen, manyetit ve ilmenit minerallerine göre hesaplanan kristallenme sıcaklıkları 405°C ile 1161°C, basınç değerleri 0.1 ile 2.7 kbar, oksijen fugasitesi $(\log_{10}\;fO_2)$ -20 ile -12 ve amfi bollerden hesaplanan su içerikleri ise % 2.9 ile 6.8 arasındadır. Tüm bu veriler dikkate alındığında, incelenen plütonların sığ derinliklere (~ 1-8 km) yerleşerek katılaştıkları ileri sürülebilir.

The Eastern Pontides comprise many intrusive bodies varying in composition, size and age from Palaeozoic to Cenozoic. Especially Cenozoic aged bodies are commonly observed in the southern part, while they are rarely exposed in the northern part of the Eastern Pontides. In this study, the petrography and mineral chemistry of the Cenozoic aged Çiçekli, Somarova, Sorkunlu, Şaşurluk, Aydıntepe, Kemerlikdağı and Pelitli plutons located to the north of Bayburt are determined, and the crystallisation conditions of the studied bodies were estimated by means of thermobarometer calculations. The studied plutons extend mostly in NE-SW directions and are approximately ellipsoid in shape. The contacts between the plutons and surrounding rocks are sharp, and plutons commonly contain mafi c microgranular enclaves (MMEs) of different sizes. Petrographic and mineral chemistry studies reveal some disequilibrium textures refl ecting the magma mixing process. Based on modal mineralogy, the plutonic rocks are gabbroic diorite, diorite, tonalite, granodiorite and monzogranite in composition. The rocks have fi ne to medium granular, porphyric, monzonitic, poikilitic, occasionally myrmekitic and micrographic textures. The main minerals are labradorite and albite $(An_{68-02})$, magnesiohornblende and actinolite (Mg# = 0.6-0.9), diopside and augite $(Wo_{44-46})$ , clinoenstatite $(En_{53-57})$ and Fe-Ti oxide minerals. Crystallization temperatures calculated from amphibole, biotite, clinopyroxene, magnetite and ilmenite minerals are 405 °C to 1161 °C, pressure values are 0.1 to 2.7 kbar, and oxygen fugacity $(\log_{10}\;fO_2)$ is -20 to -12. Estimation of water content calculated by using amphiboles is between 2.9 and 6.8%. Based on obtained data, it is suggested that the studied plutons were emplaced at shallow depths (~ 1-8 km).