Çanakkale’de Zarara Uğrayan Konsolosluk Mülkleri ve Eşyaları Meselesi (1914-1922)

Abstract

Çanakkale, I. Dünya Savaşı içerisinde en kritik savaşlara sahne olmuştur. Çanakkale stratejik önemine binaen askeri bölge ilan edilmiş ve buradan devlete zararlı olabilecek her türlü düşman unsur uzaklaştırılmıştır. Bu kapsamda konsolosluklar da zaman içerisinde bölgeden kaldırılmışlardır. Konsoloslukların bina ve eşyaları savaşta ciddi ölçüde zarar görmüş, sağlam kalabilenler İstanbul'a nakledilmiştir. Konsolosluk binaları ise zaman zaman askeri ihtiyaçlar için kullanılmıştır. Zira savaşta askeri ihtiyaçlar her zaman ön planda olmuştu. Bu süreçte Osmanlı Hariciyesi uluslararası konsolosluk hukukuna azami ölçüde riayet edilmesi hususunda askeri ciheti uyarmış, ileride uluslararası alanda devleti sıkıntıya düşürecek hareketlerden uzak durulması konusunda ikazlarda bulunmuştur. Nitekim konsolosluk binaları ve eşyaları Çanakkale savaşları sonrası Osmanlı Devleti için ciddi bir sorun teşkil etmişti. Meselenin çözümü için bir mülkiye müfettişi görevlendirilmiş ve Heyet-i Tahkikiye kurulmuştur. Şuray-ı Devlet ve Meclis-i Vükela'ya kadar sorun aksetmiş, sorumlular hakkında adli süreç başlatılmıştır

Dardanelles was the scene of the most critical wars in the World War I. By the virtue of the fact that Dardanelles has a strategic importance, it was declared military zone and all kinds of hostile elements that could be detrimental to the state were removed from here. In this context consulates were sent away in time. The buildings and properties of consulates were damaged seriously due to the war. Saved properties were sent to Istanbul. The buildings of consulates were used for military requirements at times Because military requirements were given priority in the war. The Ottoman Foreign Affairs had warned the Ottoman Military in point of complying with utmost international consular laws and also awaked to keep away from actions that would be able to state into distress in the international arena. After Dardanelles Campaigns, Buildings and properties of consulates were in trouble seriously in terms of Ottoman. A civil inspector was appointed for the solution of the matter and committee of investigation was constituted. The problem was reflected to the Council of State and Ministers and legal action was taken against guilties.