NAKŞÎ SÂDÂTININ MANZUM MENAKIP VE ŞEMAİLİ: MUSTAFÂ FEVZÎ EFENDİ’NİN “HİLYE-İ SÂDÂT” ADLI MESNEVİSİ

Abstract

Bu makale, Mustafâ Fevzî Efendi'nin "Hilye-i Sâdât" adlı mesnevisini tanıtmayı amaçlamaktadır. Makale, giriş ve onu takip eden dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde "hilye, menakıpname, sâdât, silsile" kavramları üzerinde durulmuş ve Nakşî tarikatı ile bu tarikatta kabul edilen sâdâtın silsilesi hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Makalenin birinci bölümünde, Mustafâ Fevzî Efendi'nin hayatından ve eserlerinden bahsedilmiştir. Müellif, tahsilini küçük yaşta tamamlamış ve önce Ahmed Ziyâü'd-dîn-i Gümüşhânevî'ye daha sonra da Kastamonulu Hasan Hilmî Efendi'ye intisap ederek uzun yıllar Nakşî tarikatında dine hizmet etmiştir. Mustafâ Fevzî Efendi, bütün eserlerini manzum olarak kaleme almış ve kendi hattıyla telif ettiği "Risâle-i Ziyâiyye" adlı eserinin büyük bir kısmını farklı adlarla bastırmıştır. Toplamda sekiz eser neşreden müelllifin gazetelerde yayınladığı makaleleri de bulunmaktadır. Makalenin ikinci bölümünde, "Hilye-i Sâdât"ın tanıtımı yapılmış, eserin nüsha tavsifi ve yazılış sebebi-tarihi dikkatlere sunulmuştur. Eser, "Risâle-i Ziyâiyye"nin üçüncü kısmı olarak tasarlanmış, ancak müellifin sağlığında bastırılamamıştır. Eserin yegâne nüshası Mustafâ Fevzî Efendi'nin torunu Numan Erdem'in şahsi kitaplığında yer almaktadır. Müellif, eserini daha önce yazılan hilyelere bir nazire olarak kaleme aldığını ve eserini Sultan 2. Abdülhamîd zamanında tamamladığını bu nüshada belirtmiştir. Makalenin üçüncü bölümünde, "Hilye-i Sâdât"ın bölümlerine ve muhteva özelliklerine değinilmiştir. Otuz üç bölümden oluşan eserde vahiy meleği Cebrail ve Nakşî silsilesinin Hz. Ebû Bekir'e kadar uzanan otuz iki halkası anlatılmıştır. İlgili bölümlerde şahısların hayatından, menkıbelerinden ve hilyesinden bahsedilmiştir. Makalenin dördüncü bölümü "Hilye-i sâdât"ın şekil ve üslup özelliklerini ihtiva etmektedir. Mesnevi nazım şekliyle kaleme alınan eserde aruzun "fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün" kalıbı kullanılmıştır. Eser genel olarak sade ve akıcı bir dille yazılmıştır. Makalenin sonunda, çalışmanın sonuçları ve "Hilye-i Sâdât"tan alınmış orijinal metin örnekleri yer almaktadır

This article aims to introduce the masnavi named “Hilye-i Sâdât” of Mustafâ Fevzî Efendi. The article consists of entrance and four sections that follow it. In the introduction part, "hilye, menaqipname, sâdât, silsile" concepts are emphasized and some information about Nakşî sect and Sâdât’s range accepted in this cult are given. In the first part of the article, Mustafâ Fevzî Efendi’s life and works are mentioned. The author has completed the his own training at a young age and he has served for many years on religion in the Nakşî sect complying Ahmed Ziyâü’d-dîn-i Gümüşhânevî and Hasan Hilmî Efendi from Kastamonu. Mustafâ Fevzî Efendi has writen all his works in verse and he has pressed by different names the major part of his work named "Risâle-i Ziyâiyye" which is his own manuscript. In the second part of the article, “Hilye-i Sâdât” is introduced and it’s copy description and writing cause-history are presented to the attention. The work is designed as the third part of “Risâle-i Ziyâiyye” but it hasn’t been printed in the author’s health. The sole copy of the work is located in the personal library of Numan Erdem who is grandson of Mustafâ Fevzî Efendi. In the third part of the article, the sections and content features of “Hilye-i Sâdât” are mentioned. Cebrail who is the angel revelation and thirty-two ring that extending up to Hz. Ebû Bekir of Nakşî’s range are explained in the work that consists of thirty-three sections. The lifes, tales and physical features of persons are refered in this parts. The fourth section of the article is includes the shapes and wording features of “Hilye-i Sâdât”. “Fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün” mold of aruz is used in the work that is writen in the masnavi verse form. The work is written in simple and fluent language in general