KLASİK TÜRK EDEBİYATINDA ÖĞRETİCİ ESERLER: TANIM, TASNİF, ÖRNEK METİN

Abstract

Bu çalışma, klasik Türk edebiyatındaki öğretici eserlerin tanım ve tasnifiyle ilgili genel bilgiler vermeyi ve bu nitelikteki bir eseri dikkatlere sunmayı hedeflemektedir. Çalışma üç kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda, “öğretici eser” kavramı üzerinde durulmuş, bu tür eserlerin genel özellikleri ortaya konulmuş ve öğretici eserlerin sanatsal eserlerden farkı belirtilmiştir. Buna göre; öğretici eser, öncelikli amacı okuyucuyu bilgilendirmek olan eserlerdir. Klasik edebiyatımızda bu amaçla yazılmış eserlerin bir kısmında estetik endişenin olduğu da görülmektedir. Bu tür metinler, bazen müstakil olarak yazılmış bazen de divan, mesnevi ve mecmua gibi daha geniş çaplı eserlerin içinde yer almıştır. İkinci kısımda ise öğretici eserlerin tasnifiyle ilgili bazı tespitler yapılmış ve tasnif işlemi her bir grupla alakalı detaylı bilgi ve örnek vermek suretiyle gerçekleştirilmiştir. Klasik edebiyat ürünlerimiz yazılış amacı açısından “sanatsal eserler ve öğretici eserler” adıyla iki ana gruba ayrılmış, öğretici eser grubuna girenler tematik olarak altı kısımda değerlendirilmiştir: a) Bireyi-Toplumu Eğitmeye Yönelik Eserler, b) Şahsı/Şahısları Tanıtmaya Yönelik Eserler, c) Gerçek Hayatı Yansıtmaya Yönelik Eserler, d) İlmî Eserler, e) Ansiklopediler ve Sözlükler, f) Güzel Sanatlarla İlgili Eserler. Üçüncü kısımda ise klasik Türk edebiyatı öğretici eser örneği olarak Fuzûlî’nin Şikâyet-nâme adlı mektubunun transkripsiyonlu metni ve diliçi çevirisi bulunmaktadır. Bu eser, şairin gerek kendi psikolojisi ve yaşadığı dönem ve muhitle ilgili bilgiler vermesi gerekse de estetik bir dil kullanması açısından günümüze değin önemini devam ettiren bir eser hüviyetindedir.

This study aims to provide general information about the definition and classification of didactic works of classical Turkish literature and aims to give an example of a work of this nature. The study consists of three parts. In the first part, the concept of "didactic work" was discussed, general features of such works were exhibited and the differences of didactic works from artistic works were determined. Didactic work, primarily, aims to inform the reader. There is also aesthetic purposes in the portion of the works written for this aim in the our classic literature. It is