19. YÜZYIL KLASİK ŞAİRLERİMİZDEN MUHAMMED ŞERÎFÎ'NİN DÜRR-İ MANZÛM ADLI MENAKIPNAMESİ

Abstract

Bu çalışma bir menakıpname örneği olan Dürr-i Manzûm adlı eseri tanıtmayı amaçlamaktadır. Menakıpname, bir velinin hayatı çevresinde oluşmuş menkıbe veya kerâmetleri anlatan dinî-tasavvufî eserlerin ortak adıdır. Türk edebiyatının menakıpnamelerle tanışması İslamiyet'le birlikte şekillenen tasavvuf aracılığıyla olmuştur. Edebiyatımızdaki ilk menakıpname, 11. yüzyılın sonunda yazılan "Tezkire-i Satuk Buğra Han" adlı eserdir. Bu yüzyıldan itibaren Anadolu sahasında telif veya tercüme yoluyla 100'ün üzerinde menakıpname kaleme alınmıştır. Bu türün manzum örneklerinden biri de 19. yüzyıl klasik şairlerimizden Muhammed Şerîfî'ye aittir. Dürr-i Manzûm adındaki bu menakıpnamede Ebû Hanîfe ile talebesi İmâm Yûsuf'un çeşitli kıssaları anlatılmaktadır. Mesnevi nazım şeklinin esas alındığı eserde 605 beyit bulunmaktadır. Eserin tespit edilebilen tek nüshası Milli Kütüphanede (arşiv nu. 06 Mil Yz A 2032) kayıtlıdır. Altı bölümden oluşan çalışmanın giriş bölümünde klasik Türk edebiyatındaki mensur ve manzum menakıpnameler hakkında genel bilgi verilmiştir. Birinci bölüm Dürr-i Manzûm adlı menakıpnameyle ilgili çeşitli tespitlerden oluşmaktadır. İkinci bölüm ilgili eserin transkripsiyonlu metnini içermektedir. Üçüncü bölümde yapılan çalışmanın sonuçları özetlenmiştir. Dördüncü bölümde çalışma esnasında kullanılan kaynak eserler belirtilmiştir. Beşinci bölümde Dürr-i Manzûm'la ilgili kısa bir sözlük yer almaktadır. Son bölümde ise eserden orijinal metin örnekleri verilmiştir. Bu çalışmayla, Türk tarihi, kültürü ve edebiyatı açısından oldukça önemli olan menakıpname türü dikkatlere sunulmuş; ilgili türün manzum bir örneği, "inceleme-metin-sözlük" bağlamında tanıtılmıştır.

This study aims to introduce the work named Dürr-i Manzûm which is a example of menaqıpname. Menaqıpname is the common name of the religious-mystical works about the legends and miracles formed around the life of a saint. Turkish literature makes acquainted with menaqıpnames through mysticism consisting of Islam. The first menaqıpname of Turkish literature is the work named Tezkire-i Satuk Buğra Han which is written at the end of the 11th century. From this century, more than 100 menakıpnames are indited by copyright or translation in Anatolia. One of the verse examples of this genre is, also, belong to Muhammed Şerîfî who is one of our 19th century classic poets. In this menaqıpname named Dürr-i Manzûm, various parables about Ebû Hanîfe and his student İmâm Yûsuf are narrated. The work is mesnevi and consists of 605 couplets. A single copy that can be detected of the work is registered in the National Library of Turkey (archives nu. 06 Mil Yz A 2032). In the introduction of the study consists of six chapters, general information about the prose and verse menaqibnames in the classical Turkish literature is given. The first chapter consists of various determinations of menaqıpname named Dürr-i Manzûm. The second chapter contains the transcribed text of this work. The results from this study are summarized in the third chapter. In the fourth chapter, sources used this study are stated. The fifth chapter includes a short glossary of Dürr-i Manzûm. Examples of original text of the work are given in the last chapter. In this study, menaqibname genre which is very important in terms of Turkish history, culture and literature is explained and a verse example of the genre is presented in the context of "analyse-textdictionary".