GİDEON TOURY’NİN EREK ODAKLI ÇEVİRİ KURAMI IŞIĞINDA AZİZ NESİN’İN “TEK YOL” ADLI ROMANININ FARSÇA TERCÜMESİNİN İNCELENMESİ

Abstract

Aziz Nesin'in "Bir Ölünün Hatıraları", "Saçkıran", "Kimliksiz Adam", "Gıdıgıdı " ve daha birçok eserini Farsçaya çeviren Reza Hemrah, İran'da Aziz Nesin'in tanınmasında önemli bir yere sahiptir. Öyle ki Aziz Nesin'in Farsçaya çevrilen eserlerinin neredeyse yarısı Hemrah'a aittir. 1960 ve 1970'li yıllarda Hemrah çevirileri İran'da oldukça ilgi görmüştür. Reza Hemrah'ın çevirilerinin sahihliği konusunda İran basınında şüpheler vardır. İddialara göre Hemrah'ın yazdığı kitaplar dönemin İran hükümeti tarafından yasaklanınca yazar kendi yazılarını Aziz Nesin adına yayınlamaya başlamıştır. Başka bir iddiaya göre ise yazar, Aziz Nesin'in eserlerini okuyarak ya da Türkçe bilen arkadaşlarına okutarak yeniden derleyip yayımlamıştır. Reza Hemrah ile ilgili bu tarz iddiaların sahihliği, yazarın çeviri eserleri tek tek incelenerek saptanabilir. Bu çalışmada Aziz Nesin'in Farsçaya çevrilen "Tek Yol" adlı eseri, Gideon Toury'nin Erek Odaklı Çeviri Kuramı ışığında incelenmeye tabi tutulmuştur. Söz konusu teoriye göre çeviri erek kültür için yapılır. Bu nedenle kuramda çeviri ürünlerine öncelik verilir. Çeviri erek kültürün şartlarını belirlediği amaca yönelik bir etkinliktir. Eşdeğerlilik açısından çeviri metni, kaynak metnin normlarına yakınsa "yeterli çeviri"; erek metnin normlarına yakınsa "kabul edilebilir çeviri" olarak değerlendirilir. Erek metin odaklı çalışmalarda kaynak metin ile erek metin arasındaki farklılıklar dilin yapısal özelliklerinden kaynaklanıyorsa eşdeğerlilik bakımından tam bir denkliğin olmaması kabul edilirken çevirmenin şahsi kararları metnin bağlamını değiştirebilecek şekildeki yanlışları içeriyorsa böyle bir durum kabul edilebilirlik sınırlarını zorlamaktadır.

Reza Hemrah who translated Aziz Nesin’s “Bir Ölünün Hatıraları”, “Saçkıran”, “Kimliksiz Adam”, “Gıdıgıdı” and many other works into Persian has an important position in reputation of Aziz Nesin in Iran. Nearly half of works of Aziz Nesin translated into Persian belongs to Reza Hemrah. Hemrah translation attracted considerable attention by 1960s and 1970s. Persian media has some doubts about whether Reza Hemrah’s translations are authentic or not. According to criticisms, when the books of Hemrah were banned by government of that time, writer published his own books in the name of Aziz Nesin. To another criticism, Hemrah compiled Aziz Nesin’s works by reading his books or asking for his friends to read them and published again. It is only possible by examining Reza Hemrah’s translation works one by one to decide whether these claims are true or not. In this study, Persian translation of Aziz Nesin’s novel named ‘Tek Yol’ is examined in the light of target-oriented approach of Gideon Toury. According to this theory, translation is made for target text. Therefore, translation works are given privilege in theory. Translation is a goal – oriented activity that target culture determines conditions. According to this theory, if translated text is closer to source text norms it is evaluated as ‘adequate translation’ but if closer to target text norms it is called as ‘acceptable translation’ If the differences between source text and target text derive from structural features of language, it is agreed on that there is not an exact equivalent in terms of equivalence but if personal decisions of translator includes errors which can change context, this pushes the acceptability limits.