İKAME BİR ÜRÜN OLARAK OSMANLI DEVLETİ'NDE SAKARİN

Abstract

1870'lerin sonunda Constantin Fahlberg yüksek tatlandırıcı güce sahip olan sakarini icat etmiştir. Onun şekeri ikame potansiyeli ve Alman hükümetinin desteği, hızlıca piyasasını genişletmesini sağlamıştır. Fakat kimyasal kaynaklı olması, sağlık endişelerini bu ürüne yöneltmiştir. Bazı doktorlar sakarin kullanımının, sağlık sorunlarına sebep olacağını düşünmüşlerdir. Bu tıbbi endişeler dolayısıyla, pek çok Avrupa hükümeti bu ürünün ülkelerine girişini ya yasaklamış ya da kısıtlamıştır. Fahlberg ise ürününün bu eleştirileri hak etmediğini, bu eleştirilerin şeker sanayisinin sarsılan çıkarlarından kaynaklandığını düşünmektedir. 1900'lere doğru sakarin Osmanlı piyasasına da girmiştir. Benzer şekilde Osmanlı doktorları tarafından da eleştiriye tabi tutulmuştur. Bu durum karşısında Osmanlı Devleti'nin sakarine karşı tavrı üç aşamalı gerçekleşmiştir. İlk aşamada Osmanlı yetkilileri, sakarinin şeker yerine kullanımı için riskli bir durum öngörmemişlerdir. Çünkü sakarin diyabet için kimyasal bir ilaç olup, piyasadaki şeker fiyatları çok uygundur. İkinci aşamaya gelince, sakarine yöneltilen eleştiriler dikkate alınmıştır. Bu dönemde yüksek seyreden şeker fiyatları, yöneticilere göre bazı muhtemel gıda sahtekârlığı riskleri doğurmuştur. Ayrıca dönemin tıp çalışmaları, sakarinin olası riskleri açısından daha fazla bilgi sağlaması sonucunda, Osmanlı Devleti sakarin ithalatında miktar kısıtlamasına gitmiştir. İlave olarak ürün sadece eczacılar aracılığıyla getirtilebilecektir. Sakarinin Osmanlı Devleti'ndeki üçüncü dönemi ise, Birinci Dünya Savaşının zorlayıcı şartlarında gerçekleşmiştir. Şeker fiyatının çok fazla artması, sakarinin kanunsuz kullanımına aşırı bir talep oluşmuştur. Çünkü şeker neredeyse piyasadan silinmiştir. Bu durum karşısında, bazı kısıtlamalarla birlikte sakarin kullanımına resmi olarak izin verilmiştir.

Constantin Fahlberg invented saccharin during the end of 1870's. Saccharin was a product that it has strong sweetening power. Potential to sugar substitute and support of German government were provided to enlarge its market rapidly. But due to its chemical origin, some medical concerns were shown towards this product. Some doctors thought that usage of saccharin caused health problems. Due to these medical concerns, many European governments banned or restricted the entrance of this product to their countries. Fahlberg thought that his product did not deserve these critiques. According to him, critiques were originated from shaken interests of sugar industry. Near to 1900's, saccharin also entered Ottoman market. Similarly, it was also criticized by Ottoman doctors. In front of this situation, approach of Ottoman State towards saccharin happened within three stages. In the first stage, Ottoman officials did not foresee a risky situation for the usage of saccharin as a substitute for sugar. Because saccharin is a chemical drug for diabetes disease and sugar prices were very convenient. As to second stage, critiques to saccharin were taken into account. High sugar prices of this period were caused some probable risks of food fraud according to officials. Additionally, medical studies of the period provided more information about probable risks of saccharin. As a result of this situation, Ottoman State applied quantitative restrictions in saccharin import. In addition, the product could be only brought by pharmacists. Third period of saccharin in Ottoman State happened within compelling conditions of World War I. After extreme increases in sugar prices; there was an excessive demand for illegal usage of saccharin, because sugar almost disappeared from market. In front of this situation, official permission was given to saccharin usage with some restrictions.