Seydişehrî'nin Kitâb-ı Nikâh ve Talâk adlı eserinin Hukûk-ı Âile Kararnâmesi ile mukayesesi

Abstract

Osmanlı Devleti, Tanzimat ile birlikte birtakım kanunlaştırma çalışmalarına girişmiştir. Bunlardan biri de 25 Ekim 1917 tarihli Hukûk-ı Âile Kararnâmesi'dir. Kararnâme bir buçuk yıl gibi kısa bir süre yürürlükte kalmasına rağmen geniş yankı uyandırmıştır. Kararnâme bir komisyon tarafından hazırlanmış ve komisyon başkanlığını Mahmud Esad Seydişehrî yapmıştır. Bu çalışmada; medrese eğitimin yanında mektepli kuşağın ilk mensuplarından olan Seydişehrî'nin Kitâb-ı Nikâh ve Talâk isimli eseri ile bu eserden yaklaşık on yıl sonra hazırlanan Hukûk-ı Âile Kararnâmesi mukayese edilmiştir. Tez giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında ilk olarak Kitâb-ı Nikâh ve Talâk isimli eserden ve yazarı Mahmud Esad Seydişehrî'nin hayatından bahsedilmiştir. İkinci olarak Hukûk-ı Âile Kararnâmesi hakkında genel malumat verilmiş, Kararnâme'nin hazırlanması için oluşturulan komisyon üyeleri ve komisyon üyelerine yöneltilen eleştiriler belirtilmiş daha sonra Kararnâme'nin hazırlanmasında etkili olan düşünceler ifade edilmiştir. Birinci bölümde Kitâb-ı Nikâh ve Talâk ile Hukûk-ı Âile Kararnâmesi'nin ele aldıkları konular ve bunları işleyiş tarzları hakkında bilgi verilmiştir. Kitâb-ı Nikâh ve Talâk, meseleleri klasik Hanefî füru kitaplarına göre ele almış, çoğunlukla Hanefî mezhebinin dışında görüş nakletmemiştir. Seydişehrî, bazı güncel konularda kısaca kendi görüşlerini bildirmiştir. İkinci bölümde bu iki eserin içerdiği hükümlerin karşılaştırması yapılmıştır. Mahmud Esad Seydişehrî, Kitâb-ı Nikâh ve Talâk'ta Hanefî mezhebine uymayan bir görüş belirtmediği için daha çok Hukûk-ı Âile Kararnâmesi'nde geçen ve Hanefî mezhebine uymayan görüşler, Kararnâme'nin Esbâb-ı Mûcibe Lâyihası dikkate alınarak incelenmiştir.

The Ottoman State, with the help of Tanzimat reforms, initiated some enactments. One of them is ?uquq-ı ?Aila Qararn?masy, which was published on October 25th, 1917. Although the decree remained in effect for a short period of one and a half years, it had a broad repercussion. The decree was prepared by a commission and the chairman of the commission was Ma?mud ?As?ad Saydishahry. The book titled ?it?b-ı Nik?? and ?al?q by Saydishahry, who received both madrasah education and school education, was compared with the ?uquq-ı ?Aila Qararn?masy which was written approximately ten years after this work. The thesis consists of an introduction and two parts. In the introduction part, the work titled ?it?b-ı Nik?? and ?al?q and the life of its author Ma?mud ?As?ad Saydishahry were cited first. Secondly, general information was given about ?uquq-ı ?Aila Qararn?masy, its commission members, and the criticisms directed to them were expressed. In the first chapter, information has been given about the issues dealt with by ?it?b-ı Nik?? and ?al?q and the ?uquq-ı ?Aila Qararn?masy and the ways they are being disputed. ?it?b-ı Nik?? and ?al?q dealt with the issues according to the classical Hanafi füru books and mostly did not convey any opinion outside the Hanafi sect. Saydishahry gave briefly his views on some current issues. In the second part, the provisions contained in these two works are compared. Ma?mud ?As?ad Saydishahry did not express an opinion that does not conform to the Hanafi sect in the ?it?b-ı Nik?? and ?al?q The views that do not conform to the Hanafi sect mentioned in the ?uquq-ı ?Aila Qararn?masy were examined by taking into account the ?Asbab-ı Mujiba Layi?asy of the Decree.