Siyasî ve itikâdî yönleriyle İbn Haldun'da hilafet ve imamet meselesi

Abstract

Yaptığımız çalışma giriş, birinci bölüm ve ikinci bölüm olmak üzere toplam üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmından İbn Haldun'un dinî, ilmî ve özellikle siyasî hayatına yer verdik ve yine bu bölümde İbn Haldun'un belli başlı eserlerinin tanıtımını yaptık. İbn Haldun'un yaşantısıyla fikirleri arasındaki sıkı ilişkiden dolayı giriş bölümünü geniş tutmayı yeğledik. Bu çalışmanın amacı İslam dünyasındaki, birçok yönüyle de Müslümanlara özgü olan, devlet başkanlığı meselesini İbn Haldun gibi önemli bir düşünürün gözüyle tekrar ele almaktır. Bu amaçla çalışmamıza birinci bölümde İslam dünyasında, devlet başkanı kavramını birçok açıdan karşılayan hilafet ve imamet kelimelerini açıklamakla başladık. Akabinde ise bu kavramların dinî ve tarihî olarak irtibatlı olduğu alanlara ve Müslümanlar tarafından algılanış biçimlerine değindik. Birinci bölümü neticelendirmeden önce ise bu mesele ile ilgili fikir beyan etmiş önemli İslam âlimlerinin görüşlerine yer verdik. Birinci bölümde anlattığımız bu hususlar İbn Haldun'un devlet yönetimi ile ilgili görüşlerini daha iyi anlamak ve İslam dünyasındaki yeri ve konumunu belirlemek açısından önem arz etmektedir. Çalışmamızın ikinci bölümde ise dinî ve dünyevî ilimlerdeki (bilhassa sosyoloji, tarih vb. alanlardaki) bilgisi ile devletin ileri kademelerindeki yaptığı görevler neticesinde elde ettiği tecrübeleri birleştiren İbn Haldun'un hilafet ile ilgili görüşlerini ele aldık. Bu bölümde İbn Haldun'un fikirleri ile diğer İslam âlimlerinin fikirlerinin örtüştüğü ve ayrıştığı noktaları tespit etmeyi amaçladık. Yine bu bölümde İbn Haldun'a ait birçok orijinal görüşe de yer vermeye gayret ettik.

Our study consists of three chapters including introduction, first chapter and second chapter. In the introduction part, we wrote about the religious, scientific and particularly political aspects of Ibn Haldun's life, as well as introducing his most eminent works. Due to the strong connection of Ibn Haldun's life and his ideas, we preferred to keep this part detailed and long. The aim of this study is to reconsider the issue of Islamic presidency, pertaining to Muslims in many ways, in the eye of such an important philosopher as Ibn Haldun. For this reason, we started our study explaining the terms 'caliphate' and 'imamate' which compare to the concept of presidency in the Islamic world in most aspects. Subsequently, we referred to the fields to which these terms relate and how they are perceived by the Muslims. Before we concluded the first chapter, we mentioned the opinions of the leading Islamic scholars commenting on this issue. The aspects that we mentioned in the first chapter are valuable in terms of understanding Ibn Haldun's ideas about government, and defining his place in the Islamic world. In the second chapter of our research, we discussed the ideas of Ibn Haldun, who combines his religious and scientific (especially in sociology and history etc.) knowledge and experiences he obtained after working for the government, on caliphate. In this chapter, we tried to determine differing and matching opinions of Ibn Haldun and other Islamic scholars. In addition, we mentioned a great deal of original ideas belonging to Ibn Haldun in this chapter.