6-7 numaralı Trabzon Ahkâm Defterlerine göre Gümüşhane Sancağı

Abstract

Osmanlı tarihi araştırmalarında mühim bir yere sahip olan Vilâyet Ahkâm Defterleri; ihtiva ettiği bölgelere dair oldukça önemli verilerin bulunduğu arşiv kaynaklarındandır. Tezimizde 6-7 Numaralı Trabzon Vilâyet Ahkâm Defterleri'nde Gümüşhane meydana gelmiş olan arazi anlaşmazlığı davaları, alacak-verecek davaları, miras davları, vakıf davları, mülke müdahale davaları, zeamet davaları da yer almıştır. Bu davaların şikayet konuları yerel mahkemelerde çözülememiş ve Divân'a gönderilmiştir. Divân'a gönderilen şikayetler doğrultusunda, devletin adalet mekanizmasının mantığının nasıl işlediğine de defter kayıtlarından ulaşmaktayız. Tezin giriş bölümünde Gümüşhane'nin tarihçesi, araştırma konusunun kapsamı, özgünlüğü ve araştırmada kullanılan kaynaklara değinilmiştir. Birinci bölümde Osmanlı Devletinde Div?n teşkilatı ve Bab-ı Âsafi Defterleri tanıtılmış ve Ahkâm Defterlerinin genel özellikleri ile Trabzon Vilâyeti Ahkâm Defterleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise 6 ve 7 Numaralı Trabzon Vilâyeti Ahkâm Defterlerinde Gümüşhane ile ilgili tespit edilen hükümlerin konu bakımından tasnifi ile hükümlerin sadeleştirilmiş özetleri yer almaktadır. Sonuç ve kaynakçanın da bulunduğu çalışma, 6-7 Numaralı Trabzon Vilâyet Ahkâm Defterleri'ndeki hükümlerin transkripsiyonu ve bazılarının görüntüleri ek olarak verilmesiyle tamamlanmıştır. 6-7 Numaralı Trabzon Vilâyet Ahkâm Defterleri 1838 (1253)-1858 (1274) yılları arasındaki yaklaşık 20 yıllık bir süreci kapsamaktadır. Bu süreçte çalışmamızda Gümüşhane Sancağı'nda meydana gelen adli, idari, sosyal ve ekonomik konulara ışık tutmaya gayret edilmiştir.

Province Verdict Registers, which have very important position in Ottoman History studies, are one of archive sources that include guite important dates about comprisal districts in our thesis, land confliet coses, tresposs coses, wiew cases olsa invalved that occurred in number 6-7 Trabzon verdict Registers in Gumushane complant issues of these coses could not be solved in domestic courts and they were sent to Concil (Divan) in the direction of complaints which were sent to Concil (Divan) we have also reached how to work of grate justicemechonism from bookkeeping entries. In the introduction part of the thesis, the history of Gumushane, the aim and originality of the research subject and the sources used in the research are mentioned. In the first chapter, the divan organization and Bâb-ı Asafi Registers in the Ottoman State were introduced and information was given about the general characteristics of the Ahkâm Registers and the Books of Trabzon Vilayet Ahkâm. In the second part, there is a subject classification of the determined provisions in the Trabzon Vilâyeti Ahkâm Registers of No. 6 and 7 about Gumushane and simplified summary of the provisions. The study with conclusion and bibliography was completed by transcribing the provisions in Trabzon Vilâyet Ahkâm Registers No. 6-7 and some images of provisions were added as addition. The number 6-7 Trabzon Province verdict registers are included a process about 20 years in between 1838 (1253) and 1858 (1274) years in this process, it is striverd to illuminate forensic executive, social economic issues that occurred in Gumushane province in our study. Keywords: Ahkâm Notebooks, Defterhane-i Amîre, Divân-ı Hümâyûn, Gumushane, Ruling, Kadi, Naib, Rûz-nâmçe, Trabzon