Yağlı tohum saklama deposu yer seçimi model önerisi: Türkiye örneği

Abstract

Artan dünya nüfusuna paralel olarak ülkelerin beslenme ihtiyaçları her geçen gün daha da önem arz etmektedir. Günümüzde beslenme ihtiyaçlarının karşılanmasında önemli bir yer tutan tarım sektörü, canlıların beslenme ihtiyacını karşılamanın yanı sıra birçok sanayi kolunun işlevlerini gerçekleştirmek için sağladığı hammaddenin de ana kaynağını oluşturmaktadır. Özellikle Türkiye'nin tarımsal ürünlerinde önemli bir yere sahip olan ve neredeyse ülkenin tamamında yetiştiriciliği yapılan, canlıların beslenmesinde ve birçok sektör için hayati öneme sahip olan yağlı tohumlarla ilgili çalışmaların arttırılması büyük önem arz etmektedir. Bu doğrultuda çalışmanın temel amacı, yağlı tohumların saklanabileceği potansiyel depo yerlerinin belirlenmesine yönelik bir model önerisi sunmaktır. Bu noktada çalışmada dört aşamalı bir model tasarlanmıştır. Birinci aşama bütünleşik AHP-TOPSIS yöntemi ile Türkiye'nin her bir bölgesinde Delphi tekniği ile belirlenen kriterler ekseninde yağlı tohum saklama potansiyeli en yüksek olan illerin belirlenmesidir. İkinci aşama mevcut durumda Türkiye için en doğru depo sayısı ve yerlerinin P-Medyan yöntemiyle tespit edilmesidir. Üçüncü aşama iseönerilen modelin belirlenen amaca ve problemin yapısına uygunluğunun testedilebilmesi adına Panel Veri Analiziyleyağlı tohum ürünleri üretim miktarlarının belirlenmesi için bir tahmin gerçekleştirilmesidir. Ayrıca, bu tahmini yapmak ve test etmek için 2030 yılı yağlı tohum saklama deposu yer ve sayısının belirlenmesine dair bir örnek vaka gerçekleştirilmiştir. Son aşamada ise gerçekleştirilen durum senaryolarının maliyet analizi yapılmıştır. Elde edilen genel sonuçlara göre Türkiye'de mevcut durumda en uygun yağlı tohum saklama deposu sayısı dört, bu depoların kurulacağı iller ise Adana,Samsun, Şanlıurfa ve Tekirdağ olarak belirlenmiş,2030 yılı durumunda belirlenen en uygun depo sayısı dört ve depoların kurulacağı iller ise Konya, Samsun, Şanlıurfa ve Tekirdağ olarak tespit edilmiştir. Mevcut durumda dört depo kurulması durumunda toplam maliyet 28.078.347,25 $, 2030 yılı durumunda dört depo kurulması durumunda ise toplam maliyet 32.577.991,29 $ olarak hesaplanmıştır.

In parallel with the increasing world population, the nutrition requirements of the countries have greater importance day by day. Taking an important place in the nutritional requirements today, agricultural sector does not only meet the nutritional requirements of all living creatures, but also generates the primary source of the raw material provided by various branches of industry to fulfill their functions. Increasing the studies on oil seed, which has an important place among agricultural products especially in Turkey, is cultivated in almost the whole country, and also plays a vital role both in the nurturing of the living beings and in various sectors, has a quite importance. Accordingly, the main aim of the study is to offer a modeling proposal to determine potential warehouse sites for oil seeds. At this point, a four-stage model has been designed. The first stage is to find out the provinces with the highest oil seed warehouse potential in line with the criteria determined by using Delphi technique in each region of Turkey and an integrated AHP-TOPSIS method. The second stage is to determine the accurate warehouse number and sites for Turkey currently via P-Median method.The third stage is to forecast to determine the output of oil seed by using Panel Data Analysis to test the suitability of the model for the determined aim and the nature of the problem. Moreover, a sample case for determining the site and number of oil seed warehouse in 2030 has been presented to make this forecast and test it. At the last stage, the cost analysis of these case scenarios has been performed. According to the general results obtained, it has been determined that in Turkey, currently, the ideal number of oil seed warehouse is four, and the provinces in which these warehouses are built are Adana, Samsun, Şanlıurfa, and Tekirdağ, andin 2030, the ideal number of oil seed warehouse is four, and the provinces in which these warehouses are built are Konya, Samsun, Şanlıurfa, and Tekirdağ. It has been calculated that the total cost of building four warehouse sites currently is 28.078.347,25 $, whereas the total cost of building four warehouse sites in the case of 2030 is 32.577.991,29 $.