Ülkelerin afetlere karşı dirençliliğine etki eden faktörlerin coğrafi ağırlıklı regresyon ile belirlenmesi

Abstract

Doğal ve teknolojik afetlerin insan, çevre, ekonomi ve sosyal hayat üzerindeki etkileri bilim ve teknolojik gelişmeler yardımıyla önlenebilir. Özellikle uluslararası yapılan bilimsel çalışmalar afetlerin yapısının, özelliklerinin ve etkilerinin daha iyi anlaşılmasını sağlar. Böylece ulusal ve uluslararası düzeyde afetlerin zararları azaltılarak afet sonrası daha dirençli bir toplum inşa edilebilir. Bu çalışmanın amacı ülkelerin afetlere karşı dirençliliğine etki eden faktörleri araştırmaktır. Çalışmada 181 ülkenin 2018 ve 2019 yılındaki verileri analiz edilerek afetlerden toplam etkilenen kişi oranı bağımlı değişken olarak ve ülkelerin gelişmişlik düzeyini gösteren faktörler bağımsız değişken olarak kullanılmıştır. Veriler genel ilişkileri ortaya çıkaran En Küçük Kareler Regresyon Analizi ve bölgesel ilişkileri gösteren Coğrafi Ağırlıklı Regresyon Analizi kullanılarak ArcGIS 10.7 programı yardımıyla analiz edilmiştir. Sonuç olarak, genel modelde 2018 yılında zorunlu eğitim süresi afetlerden toplam etkilenen kişi oranını pozitif ve anlamlı olarak yordayan tek değişkendir. Afetlerden etkilenen kişi oranını 2019 yılında yeni doğan ölüm oranı ve işsizlik pozitif ve anlamlı olarak yorduyorken, kent nüfus oranı negatif ve anlamlı olarak yordamıştır. Bütün bağımsız değişkenlerin afetlerden etkilenen toplam kişi oranı üzerindeki etkisi zamana ve bölgeye bağlı olarak değişmektedir. Bu çalışmanın sonucunun afet risk azaltma çalışmalarında sorumlu olan ulusal ve uluslararası kuruluşların daha etkili ve verimli afet planları yapmalarına katkı sağlaması beklenilmektedir. Ayrıca, çalışmanın yöntemi ve yaklaşımı afetlerle ilgili çalışan bilim insanlarına fikir verecektir.

The effects of natural and technological disasters on human, the environment, economy and social life can be prevented with the help of scientific and technological developments. Especially, international scientific studies provide a better understanding of the nature, characteristics and effects of disasters. Therefore, a more resilient community can be built after disasters by reducing the damages of disasters at national and international level. The aim of this study is to investigate the factors affecting the disaster resilience of countries. In the study, by analyzing the data of 181 countries in 2018 and 2019, the rate of total people affected by disasters was used as dependent variable and the factors indicating the development level of the countries as independent variables. The data were analyzed with the help of ArcGIS 10.7 program using Least Squares Regression Analysis that reveals general relationships and Geographical Weighted Regression Analysis that shows local relationships. In conclusion, in the general model, the duration of compulsory education in 2018 was the only variable that positively and significantly predicted the rate of total people affected by disasters. While the neonatal mortality rate and unemployment predicted positively and significantly the rate of people affected by disasters in 2019, the urban population rate predicted negatively and significantly. The effect of all the independent variables on the rate of total people affected by disasters differ depending on time and region. The result of this study is expected to contribute to the national and international organizations responsible for disaster risk reduction efforts to make more effective and efficient disaster plans. In addition, the method and approach of the study will give an idea to scientists working on disasters.