Engelli bireylerin afet deneyimleri: Fenomenolojik bir araştırma

Abstract

Günlük yaşamda sıradan bir hayat sürebilmek için dahi birçok bariyeri aşması gereken engelli bireyler afet gibi normal yaşamı kesintiye uğratan olaylarda çok daha önemli sorunlarla karşı karşıya kalmaktadırlar. Karşı karşıya kaldıkları veya kalabilecekleri bu zorlukların tespit edilmesi hazırlık sürecinde hayati önem taşımaktadır. Buna rağmen afetlerde engelli bireylerin deneyimlerini inceleyen araştırmalar oldukça kısıtlıdır. Bu kapsamda 30 Ekim 2020 İzmir depremini yaşayan engelli bireylerin deneyimlerinin aşkın-fenomenolojik model ile incelendiği bu araştırmada engelli bireylerin depremde deneyimledikleri yaşantıları ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında 30 Ekim 2020 İzmir depremini yaşamış olan çeşitli engellere sahip 27 katılımcı ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen görüşmeler neticesinde elde edilen 982 dakikalık görüşme ses kaydı ve 50.321 kelimelik transkripsiyon Moustakas'ın fenomenolojik analiz tekniği ile Maxqda nitel analiz programı kullanılarak analiz edilmiştir. Analizler neticesinde oluşturulan fenomen özü ile engelli bireylerin afet deneyimini etkileyen bileşenler saptanmıştır. Engelli bireylerin afetlere hazırlık düzeylerinin çok düşük düzeyde olduğu, tahliye sürecinde önemli zorluklar ile karşılaştıkları, yoksulluğun afet deneyimlerini olumsuz etkilediği, aile ve toplum desteğine kritik düzeyde bağlı oldukları, afet sonrasında barındıkları alanlarda erişilebilirlik ile ilgili önemli zorluklar ile karşılaştıkları, psikolojik dirençlilik düzeylerinin deneyimlerini etkilediği, afet yönetim süreçlerine dahil olamadıkları, çeşitli sebepler ile sorunlarını ifade etme konusunda zorlandıkları tespit edilmiştir.

Persons with disabilities who must overcome many barriers even in order to lead an ordinary life in daily life face much more important problems in events that interrupt normal life such as disasters. Identifying these challenges they face or may face is vital in the disaster preparation process. Despite this, studies examining the experiences of persons with disabilities in disasters are very limited. In this context, in this study, the experiences of persons with disabilities who experienced the 30 October 2020 İzmir earthquake were examined with a transcendental-phenomenological model. It was aimed to reveal the experiences of persons with disabilities during the earthquake. Within the scope of the research, interviews were held with 27 participants with various disabilities who experienced the 30 October 2020 Izmir earthquake. The 982-minute interview audio recording and 50,321-word transcription obtained as a result of the interviews were analyzed using the phenomenological analysis technique of Moustakas and the Maxqda qualitative analysis program. The essence of the phenomenon created as a result of the analyzes and the components that affect the disaster experience of persons with disabilities were determined. It was determined that disaster preparedness level of persons with disabilities was very low. Persons with disabilities faced significant difficulties in the evacuation process, poverty affected their disaster experiences negatively, they depended critically on family and community support, they faced significant difficulties regarding accessibility in the areas they sheltered after the disaster, their psychological resilience levels affected their experiences, they could not be involved in disaster management processes and they had difficulty in expressing their problems for various reasons.