Küçük Menderes Havzasında oluşan zemin çökmelerinin yapay açıklıklı radar yöntemiyle izlenmesi

Abstract

Küçük Menderes Havzası Türkiye'nin batısında yer alır. Yaklaşık yarım milyon nüfusa ev sahipliği yapan havzada, nüfusun %90'ı geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlamaktadır. Yoğun tarımsal sulama, hayvancılık ve içme suyu ihtiyacı için gerekli suyun büyük bir bölümü yeraltı su kaynaklarından karşılanmaktadır. Yeraltından çekilen suyun doğal yollarla (yağışlarla) geri beslenememesinden dolayı yeraltı su seviyesi hızla düşmüş ve havzada zemin çökmeleri sorununun ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu çalışmada, Küçük Menderes Havzasında zemin çökmelerini izlemek amacıyla InSAR (Interferometric Synthetic Aperture Radar) yöntemiyle gerçekleştirilen analiz çalışmaları ve bunların hidrojeolojik ve litolojik parametrelerle olan ilişkisi ortaya konmuştur. Bu bağlamda, havza genelinde 2014-2020 yıllarını kapsayan 40 SAR görüntüsü elde edilerek SBAS (Small Baseline Subset) tekniğiyle analiz edilmiştir. Elde edilen analiz sonuçlarına göre, Torbalı, Bayındır ve Ödemiş yerleşim merkezleri ve çevresinde yıllık hızı 10 cm'ye varan düşey yönlü deformasyon elde edilmiştir. Aynı zamanda, deformasyon tespit edilen bölgelerde, yeraltı su seviyesi ve litolojik birimler de tespit edilerek aralarındaki ilişki ortaya konmuştur. Yapılan çalışmalar ışığında, zemin çökmelerinin havzada 310 km2'lik bir alanda etkili olduğu ve çökme şiddetinin bölgedeki akifer tipi ve yeraltı su seviyesiyle doğrudan ilişkili olduğu ortaya çıkmıştır.

Küçük Menderes Basin is located in the west of Turkey. In the basin, which hosts about half a million people, 90% of the population makes their living from agriculture and animal husbandry. Most of the water required for intensive agricultural irrigation, husbandry and drinking needs is met from underground water resources. Due to the fact that the water used from underground cannot be fed back naturally (by precipitation), the groundwater level dropped rapidly and caused the problem of land subsidence in the basin. In this study, the analysis carried out with the InSAR (Interferometric Synthetic Aperture Radar) method and the relationship between the hydrogeological and lithological parameters of ground subsidence in the Küçük Menderes Basin were revealed. For this purpose, 40 SAR images belonging to the date range between 2014 to 2020 covering the basin were obtained and analyzed with the InSAR-SBAS (Small Baseline Subset) technique. According to the analysis, 10 cm/year of vertical deformation has been estimated around Torbalı, Bayındır and Ödemiş vicinity. At the same time, the groundwater level and lithological units were investigated in the study area where deformation was detected, and the relationship between them was revealed. As a result, it has been revealed that ground subsidence is effective in an area of 310 km2 in the basin and the magnitude of the deformation rate is directly related to the aquifer type and groundwater level in the region.