Arazi kullanımlarındaki değişimin sosyo-ekonomik koşullarla değerlendirilmesi: Şebinkarahisar örneği

Abstract

Bu çalışmada, Şebinkarahisar Orman İşletme Müdürlüğüne bağlı Şebinkarahisar Orman İşletme Şefliğinin 1987 ve 2013 yıllarına ait orman amenajman planlarından yararlanılarak ormanların arazi kullanım sınıfları, gelişim çağları ve kapalılık sınıfları bazında zamansal ve konumsal olarak meydana gelen değişimler incelenmiştir. Bu değişimlerin incelenebilmesi için amenajman planlarındaki sayısallaşmış meşcere haritalarını kullanarak türettiğimiz arazi kullanım sınıfları, çağ sınıfları ve kapalılık sınıfları haritalarından yararlanılmıştır. Diğer taraftan yerleşim yerlerinin etrafına atılan zonlarla bu alanların etrafındaki arazi kullanım sınıflarının zamanla değişimi incelenmiş ve nüfusun son yıllardaki hızlı azalışı ile ilişkilendirilmiştir. Şebinkarahisar Orman İşletme Şefliğinin toplam alanı 84044,3 hektardır. 1987 Amenajman Planı verilerine göre şeflik alanının % 10.9'u bozuk orman, % 5.68'i verimli orman, % 16.2'si mera alanı, % 9.38'i orman toprağı, % 1.27'si iskan alanı, % 2'si heyelan alanı, % 4.25'i taşlık alan, % 50.3'lük kısmı ziraat alanı ve geriye kalan % 0.002'si sulak alandır. 2013 yılı Amenajman Planın verilerine göre arazi kullanım sınıflarının dağılımına bakıldığında ise 84044.3 hektarlık alanın % 10.7'si bozuk orman, % 10.9'sı verimli orman, % 0.04'ü özel orman, % 1.13'ü iskan alanı, % 51.7'si orman toprağı, % 0.1'i sulak alan, % 1.06'sı taşlık alan, % 0.02'si tesis alanı ve geriye kalan % 24.4'lük alan ziraat alanlarını oluşturmaktadır. Aynı şeflik sınırındaki Amenajman Plan verilerine bakılacak olursa; 2013 yılında verimli ormanlarda % 91.2 gibi büyük bir oranda artış meydana gelmiştir. Ormanlık alanlar 1987 yılında 4775.2 ha iken 2013 yılında 9131.1 ha olarak neredeyse iki katına çıkmıştır. Bu devasa artışın nedenleri, son yıllarda yapılan başarılı ağaçlandırma ve gençleştirme çalışmalarının yanı sıra halkın ormanlar üzerinde sosyal baskının azalmasıdır. Genel olarak yörenin nüfus verilerine bakılacak olursa 1990 yılında 22158 iken 2013 yılında 9811'e gerilemiştir. İskân alanlarının etrafına belirli aralıklarla atılan zonlar ile nüfusun azalmasının ormanlar üzerindeki etkisini araştırılmıştır. Sonuç olarak, çalışma alanında, konumsal veri tabanı sayesinde Şebinkarahisar Orman İşletme Şefliği orman kaynakları ve diğer arazi kullanımlarının zamansal değişimleri 1987-2013 yılları arasında belirlenmiş düzenli ormancılık faaliyetleri ve sosyal baskıya bağlı olarak orman kaynaklarının yapısı ve alan kullanım sınıflarının zaman içerisinde önemli derecede değiştiği görülmüştür.

Within the contexts of this study, forest' s land cover using, growth stages and crown closure observed locally and periyodically using forest management plans belong to 1987 and 2013, Şebinkarahisar Forest Administration, Şebinkarahisar Forest Regional Directorate. In order to inventigate these changes; land cover using, growth stages and crown cloruses map are used that produced from maps. Also, with appointed zones around the settlement, the changing of land cover using related to time is observed and interrelated to decreasing rapid population. The total area of Şebinkarahisar Forest Administration is 84044.3 ha. According to management plan of 1987 datas; degraded high forest 10,7% productive high forest 5.68%, grazing land 16.2%, forest soil 9.38%, 1.27% settlement, 2% landslide area, 4.25% rocky area, 50.3% agriculture area and 0.002% watery area. According to management plan of 2013 datas; 84044.3 ha area's 10,7% degrade high forest, 10,9% productive high forest, 0.04% special forest, 1.13% settlement area, 51.7% forest soil, 0.1% watery area, 1.06% rocky area, 0.02% service area, 24.4% agriculture area. According to these datas, in 1987 forest area was 4775 hectares but in 2013 it is 9131,1 hectares. That 's means double to forest area. The cause of this huge increasing are, succesful forestation,reproduction and decresing social pressure on the forest. Population of this areas in 1990 was 22518 and in 2013 it is 9811. The effect of with appointed zones around settlement and population decreasing on the forest are observed. As a result, at the study area, with locally data base; forest resource of Şebinkarahisar Forest Administrationand other land using changing related to time between 1987-2013 determined. With social pressure and regular forestry activities, structure of forest resources and land cover using are changed enourmously.