Yukarı Karasu Havzasının Aziziye-Aşkale arasındakalan bölümünün heyelan duyarlılık analizi

Abstract

Ülkemizde depremlerle birlikte aktif fay zonları boyunca sıklıkla gerçekleşen afet türlerinden biri de heyelanlardır. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) verileri dikkate alındığında Erzurum ili heyelan gerçekleşme sayısına göre ülkemizde ilk sıralarda yer almaktadır. Bu çalışmada frekans oranı yöntemi ile Yukarı Karasu Havzasının Aziziye-Aşkale (Erzurum) arasında kalan bölümünün heyelan duyarlılık analizi gerçekleştirilmiştir. Çalışma alanı 1/25000 ölçekli 32 adet paftanın kesişim sınırlarından oluşmaktadır. İnceleme alanında daha önce MTA tarafından gerçekleştirilen çalışmalardan yararlanarak 1/25000 ölçekli jeoloji haritası hazırlanmıştır. Bölgede Erken Paleozoyikten Kuvaternere kadar değişen yaş aralığında 14 farklı formasyon ayırtlanmıştır. Heyelan duyarlılık analizine yönelik olarak arazi çalışmaları ile 334 adet heyelan kayıt altına alınmış ve heyelan envanter haritası oluşturulmuştur. Mevcut heyelanların %80'i analizlerde kullanılırken rastgele seçilen %20'si ise kontrol ve performans aşamasında değerlendirilmiştir. Heyelan duyarlılık haritasının üretilmesinde jeolojik faktörlerden litoloji ve faya yakınlık parametreleri, topoğrafik faktörlerden, yükseklik, yamaç eğimi, yamaç eğim yönü (bakı), yamaç eğriselliği parametreleri ve çevresel faktörlerden arazi kullanımı ile akarsuya yakınlık parametreleri kullanılmıştır. Çalışmada frekans oranı yönteminden yararlanarak heyelan duyarlılık haritası üretilmiş ve 5 farklı duyarlılık sınıfı ayırtlanmıştır. Daha sonra duyarlılık haritasının performans analizi mevcut heyelanlarla duyarlılık haritası çakıştırılarak gerçekleştirilmiştir. Üretilen duyarlılık haritasında çalışma alanının %55.02'si, mevcut heyelanların ise %89.1'i yüksek ve çok yüksek duyarlı alanlarda tespit edilmiştir. Bu durum çalışmada elde edilen heyelan duyarlılık haritasının başarılı bir şekilde kullanılabilir olduğunu göstermektedir.

In our country, along with earthquakes, one of the types of disasters frequently occurring along active fault zones is landslides. When the Disaster and Emergency Management Presidency (AFAD) data are taken into consideration, Erzurum province ranks first in our country according to the number of landslide occurrences. In this study, landslide susceptibility analysis of Upper Karasu Watershed between Aziziye-Aşkale (Erzurum) section was performed by using frequency ratio method. The study area consists of the intersection boundaries of 32 topographic maps of 1/25000 scale. In the study area, 1/25000 scale geological map was prepared by taking advantage of the studies conducted by MTA. In the region, from the Early Paleozoic to the Quaternary, 14 different formations were separated. For landslide susceptibility analysis, 334 landslides were recorded and landslide inventory maps were prepared with field work. While the randomly selected 20% was evaluated during the control and performance phases, 80% of the existing landslides were used in the analyzes. In the production of landslide susceptibility map, from geological factors lithology and fault proximity parameters, from topographic factors elevation, slope gradient and slope aspect, slope curvature parameters and from environmental factors land use and rivers proximity parameters were used. In this study, landslide susceptibility map was produced by utilizing the frequency ratio method and 5 different susceptibility classes were differentiated. Then, the performance analysis of the susceptibility map was carried out by overlaying the susceptibility map with the existing landslides. In the produced susceptibility map, 55.02% of the total study area and 89.1% of the existing landslides were determined in high and very high susceptible areas. This situation shows that the landslide susceptibility map obtained in this study can be used successfully.