Canca-Aktutan ve Leriköy (Yitirmez)–Dölek (Gümüşhane, KD Türkiye) yöresi eosen yaşlı volkanitlerin hidrotermal alterasyonu ve altın potansiyelinin belirlenmesi

Abstract

Canca – Aktutan ve Leriköy (Yitirmez) – Dölek (Gümüşhane, KD Türkiye) alterasyon sahaları, Doğu Pontid Tektonik Birliği'nin Güney Zon'u içinde yer almaktadır. Canca – Aktutan alterasyon sahasında Geç Kretase yaşlı Kermutdere Formasyonu ve Erken Eosen yaşlı Alibaba Formasyonu bulunmaktadır. Leriköy (Yitirmez) – Dölek alterasyon sahasında ise Erken Eosen yaşlı Alibaba Formasyonu ve Geç Eosen yaşlı Dölek Granitoyidi yüzeyleme vermektedir. Alibaba Formasyonu andezit, bazalt ve piroklastlarından oluşmaktadır. Petrokimyasal veriler Erken Eosen yaşlı volkanik kayaçların andezit ve andezit/bazalt türünde, kalk-alkalin karakterli ve orta-yüksek K'lu olduğunu göstermektedir. Eosen yaşlı Alibaba Formasyonu'nu oluşturan volkanik kayaçlarda gözlenen plajiyoklasların andezin (An39-69) ve labrador (An29-34), hornblendlerin edenit (Mg#: 0.66-0.79) ve Fe-Ti oksit minerallerinin ise magnetit (Fe#:0.995-0.93) bileşiminde olduğu belirlenmiştir. Eosen yaşlı Alibaba Formasyonu içinde gelişen alterasyonlar KB-GD ve yaklaşık D-B doğrultuya sahip kırık zonları ile ilişkilidir. Limonitleşme, hematitleşme, kloritleşme, killeşme ve silisleşme en karakteristik alterasyon türlerini oluşturmaktadır. Kil mineral parajenezi olarak sahalarda; kaolen, illit ve kloritin tespit edildiği, illit ve kaolen miktarının alterasyon merkezine doğru yaklaştıkça arttığı belirlenmiştir. MINSQ yöntemine göre Canca – Aktutan cevherli alterasyon zonunda kuvars, ± kaolen ± Fe'li klorit, propilitik zonunda ise baskın alterasyon minerali albite ilaveten, Mg'lu klorit ± serizit tespit edilmiştir. Leriköy (Yitirmez) – Dölek cevherli alterasyon zonunda ise kuvars, ± kaolen, propilitik zonda ise baskın alterasyon minerali albite ilaveten, Mg'lu klorit ± epidot tespit edilmiştir. Nispi ve net kütle değişim hesaplamalarına göre Canca-Aktutan alterasyon sahasında cevherli zonda Au, As ve Pb elementlerinde; Leriköy (Yitirmez) - Dölek alterasyon sahasında cevherli zonda ise Au ve Mo elementlerinde zenginleşme gözlenmiştir. Sıvı kapanımlardan ölçülen homojenleşme sıcaklıkları, kuvarslarda 142 ile 344°C arasındadır. Cevher oluşturan sıvıların NaCl±KCl±MgCl2-H2O sisteminde, 0.2-1.9 % ağ. NaCl tuzluluğa ve 0.75-0.94 g/cm3 yoğunluğa sahip olması cevherleşmenin epitermal sistemde oluştuğuna işaret etmektedir. Elde dilen tüm veriler beraber değerlendirildiğinde; alterasyon sahasındaki potansiyel altın cevherleşmelerinin epitermal tipte olduğu ve oluşumlarının granitik magma ile ilişkili olduğunu göstermektedir.

Canca – Aktutan and Leriköy (Yitirmez) – Dölek (Gümüşhane, NE Turkey) alteration areas are located in southern zone of the Eastern Pontide Tectonic Unit. In Canca-Aktutan alteration areas the late Cretaceous aged Kermutdere Formation and the Eocene aged Alibaba Formation are found; whereas the Eocene age Alibaba Formation and late Eocene age Dölek Granitoidic rocks are common in alteration areas of Leriköy (Yitirmez) – Dölek. The Alibaba Formation consists of andesite, basalt and their pyroclasts. Eocene age volcanics fall in andesite and andesite/basalt fields in chemical diagrams plotted as SiO2 versus Na2O+K2O and Nb/Y versus Zr/TiO2 x 0.0001, have calc-alkaline character and it is determined that they are located in medium to high - potassium areas. The plagioclases observed in volcanic rocks of Eocene age Alibaba Formation are defined as andezine (An39-69) and labrador (An29-34); hornblends are edenit (Mg#: 0.66-0.79) and Fe-Ti oxide minerals are magnetite (Fe#:0.995-0.93) in composition. The alterations developed in the Eocene Alibaba Formation are associated with fault zones having NW-SE and about D-B directions. Limonitization, hematitization, chloritization, clayification and silicification are the most characteristic types of alteration. Kaolen, illite and chlorite were determined as clay mineral paragenesis in the fields, and the amount of illite and kaolin increase as it is approached to the alteration center. According to MINSQ method, quartz, ± kaolene ± Fe-chlorite are determined in ore-bearing alteration zone of Canca-Aktutan; and Mg-chlorite ± sericite, beside albite the dominant alteration mineral of propylitic zone. On the other hand, in mineralized alteration zone of Leriköy (Yitirmez)-Dölek quartz ± kaolene and in propylitic zone Mg-chlorite ± epidote are identified, beside the dominant alteration mineral albite. According to the relative to net mass change calculations, enrichment of Au, As and Pb elements are seen in ore zone of Canca-Aktutan alteration area. However, in ore zone of Leriköy (Yitirmez)-Dölek alteration area Au and Mo elements enrichment are assigned. Homogenization temperatures from fluid inclusions are measured for quartz between 142 and 344°C. The ore-forming fluids having 0.2-1.9 % wt. NaCl equivalent salinity and 0.75-0.94 g/cm3 density in NaCl±KCl±MgCl2-H2O system point out that the mineralization occurred in epithermal system. When the data obtained are evaluated all together, it is clear that the potential gold mineralizations in the alteration area are of epithermal type and their formation is related to granitic magma.