Şiran (Gümüşhane) ilçe merkezi içme sularının fiziksel ve jeokimyasal özelliklerinin araştırılması

Abstract

İnceleme alanı, Gümüşhane (KD Türkiye) ilinin güneybatısında yer alan Şiran İlçe merkezi ve yakın çevresini kapsamaktadır. Bu çalışmada Şiran İlçe merkezindeki içme sularının fiziksel ve jeokimyasal özellikleri incelenmiş ve metal element içerikleri belirlenmiştir. Çalışma alanında, temel birimler kumtaşı, kiltaşı, marn, şeyl ve tüf ardışımından meydana gelen Erken-Orta Eosen yaşlı sedimanter kayaçlar (Kelkit Formasyonu) tarafından temsil edilmektedir. Kelkit formasyonu, çalışma alanının en genç birimlerini oluşturan Kuvaterner yaşlı alüvyon ile uyumsuz bir şekilde örtülmektedir. Su numuneleri genel olarak halka açık kamu kurumlarının su depoları ile Alüvyon ve Kelkit Formasyonu üzerinde yer alan kaynaklardan derlenmiştir. Örneklerin pH değerleri 5.41-7.68, iletkenlikleri 106.9-827.0 µS/cm ve sertlikleri (Fr) 5.2-52.8 arasında değişmektedir. Bu veriler, Kıta içi yerüstü su kaynakları sınıflamasına göre, suların çoğunlukla I. ve II. sınıf, az oranda ise III. sınıf kalitede olduğunu göstermekte ve asidik ortamdan ziyade bazik bir karakteri işaret etmektedir. Ayrıca, elde edilen sertlik sonuçları, Şiran ilçesindeki su örneklerinin çok yumuşak-sert sınıf aralığında olduklarını göstermiştir. Suların fiziksel parametreleri tüm numunelerde renk, bulanıklık, tat ve koku değerleri açısından uygundur. Çalışma alanındaki sular genel olarak karbonatlı (Ca+Mg>Na+K) ve sülfatlı sular sınıfında olup, genellikle zayıf asit kökleri güçlü asit köklerinden (HCO-3 > SO4-2+Cl-) daha fazladır. Bunun yanısıra, incelenen örneklerin Ca, Mg, Na, K, Fe, Mn ve Al değerleri genel olarak izin verilebilir aralıkta olup, TS-266 ve Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) standartlarına uygundur. Örneklerdeki çözünmüş metallerin (Fe, Zn, Cu, Co, Ni, Pb) içerikleri, birkaç örnek dışında, kabul edilebilir sınırlar arasında dağılım göstermektedir. Örneklerin fiziksel ve jeokimyasal parametreleri aynı zamanda Gümüşhane İl merkezi içme suyu değerleri ile de benzer dağılım sergilemektedir. Sonuç olarak, örneklerin büyük bir çoğunluğunun içme suyu açısından iyi sınıf sular kategorisinde yer aldığı belirlenmiştir.

The study area is located of Şiran District Center in the southwest of Gümüşhane (NE Turkey) and their surroundings. In this study, physical and geochemical features of drinking water in Şiran district center were examined and metal element contents were determined. In the study area, the basement rocks are represented by Early-Middle Eocene sedimentary rocks (Kelkit Formation). This formation composed of sandstone, claystone, marl, shale and tuff. The Kelkit formation is covered unconformably by the Quaternary aged alluvium, which constitutes the youngest units of the study area. Water samples were generally collected from water reservoirs in public buildings and sources on Alluvium and Kelkit Formation rocks. The pH, conductivity and hardness values of the samples vary between 5.41-7.68, 106.9-827.0 µS/cm and 8.4-70.8 Fr, respectively. According to the classification of Intra-Continental Water Resources, these data show that the samples are mostly class-I and II, rarely class-III water quality characteristics, and indicating basic character rather than the acidic environment. In addition, the hardness results showed that the water samples in Şiran area were classified as a range of the very soft-hard water. The physical parameters of water for all samples are suitable in terms of color, turbidity, taste and odor values. The waters in the study area are generally classified as carbonated (Ca+Mg > Na+K) and sulfated waters and generally, their weak acid roots are more than strong acid roots (HCO3¯ > SO4-2 +Cl¯). Besides, Ca, Mg, Na, K, Fe, Mn and Al values of the studied samples are generally within the permissible range and comply with TS-266 and World Health Organization (WHO) standards. Except for a few, the concentration of dissolved metals (Fe, Zn, Cu, Co, Ni, Pb) in the samples were distributed within acceptable limits. The physical and geochemical parameters of the waters also show similar distribution with the drinking water values of Gümüşhane Province. Consequently, it was determined that most of the samples were in the category of good class waters in terms of drinking water.