Eğerler Granitoyidi'nin (Aydıntepe-Bayburt) petrografik, jeokimyasal ve petrolojik özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Aydıntepe (Bayburt) yöresinde yer alan Eğerler Granitoyidi'nin ve çevre kayaçlarının petrografik, jeokimyasal ve petrolojik özelliklerinin incelenmesini konu alan bu çalışmada Eğerler Granitoyidi'nin gelişimi ortaya konularak, kökeni belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma alanının tabanı, Erken Jura-Geç Kretase yaşlı dolomit, dolomitik kireçtaşı ve kristalize kireçtaşı ve gri-beyaz renkli çörtlü kireçtaşlarından oluşmaktadır. Bu birim Geç Kretase yaşlı Taşlıyayla Volkanitleri tarafından uyumsuz olarak üzerlenmektedir. Çalışmanın konusunu oluşturan Eosen yaşlı Eğerler Granitoyidi tarafından uyumsuz olarak kesmektedir. Bütün formasyonlar Kuvaterner yaşlı alüvyonlar ile uyumsuz olarak örtülmektedir. Granitoyidi oluşturan kayaçlar iri-orta daneli olup, plajiyoklas, kuvars, ortoklas, amfibol, biyotit ve opak mineraller içermektedir. Eğerler Granitoyidi elips şekilli olup, yaklaşık 35 km2'lik bir alanda yüzeylenmektedir. Granit, granodiyorit, kuvars-monzonit ve kuvarslı monzodiyorit bileşimli kayaçlardan oluşmuş olup, kuvarslı monzodiyorit ve kuvars-monzonit bileşiminde mafik mikrogranüler anklavlar (MMA) içerirler. Aynı zamanda granitoyidi oluşturan kayaçlar da magma karışımını işaret eden dengesizlik dokuları olan poiklitik doku ve zonlu dokular tespit edilmiştir. Mafik mikrogranüler anklavlar içerisinde plajiyoklas ve K-feldispat fenokristalleri görülmüştür. Eğerler Granitoyidi'ni oluşturan kayaçlar genellikle I tipi, yüksek K'lu kalk-alkali karakterli olup, yüksek SiO2 içeriklerine (51.12-72.22 %ağ.) sahiptirler. Granitoyidi oluşturan kayaç örnekleri metalüminden peralümine geçiş göstermekte olup, volkanik yay granitoyidleri özelliği göstermektedir. Ana ve iz element değişimleri, granitoyidin gelişiminde plajiyoklas, hornblend, apatit ve Fe-Ti oksit fraksiyonlaşmasının önemli rol oynadığını göstermektedir. Eğerler Granitoyidi'nin petrolojik özellikleri göz önüne alındığında, granitoyidi oluşturan magmaların gelişiminde fraksiyonel kristallenme, magma karışımı ve az oranda da asimilasyon ve kısmi ergimenin rol oynadığı görülmektedir. Jeokimyasal veriler, granitoyidin alt kıtasal kabuk kayaçlarının (amfibolitik) kısmi ergime sürecinin yanında litosferik manto bileşenlerinin de önemli rol oynadığını göstermektedir.

In this study which focus on petrographic, geochemical and petrological characteristics of Egerler Granitoid and surrounding rocks in Aydıntepe (Bayburt) region, aims to reveal the origin of Egerler Granitoid by considering its petrogenetic process. The basement of the study area is Early Jurasic-Late Cretaceous limestones which are represented by dolomite, dolomitic limestone and crystalised limestone and gray-white coloured cherty limestone. This unit is cut by Eocene aged Egerler Granitoid which is main topic of the study. Alluvium unconformably overlies the Early Jurasic-Late Cretaceous limestones Late Cretaceous volcanic rocks and Eocene aged Egerler Granitoid. The granitoid-bearing rocks are coarse-to-medium and contain plagioclase, quartz, orthoclase, hornblende and opaque minerals. Egerler Granitoid is elliptical and covers an area about 35 km2. It consists of granite, granodiorite, quartz monzodiorite, quartz-monzonite and granitic rocks and contains mafic microgranular enclaves (MMA) the quartz monzodiorite and quartz-monzonite in composition. Simultaneously, rocks forming granitoids also showed poikilitic texture, imbricate texture, plagioclase and K-feldspar phenocrysts in mafic microgranular enclaves. The rocks forming the Egerler Granitoid are generally I-S type, calc-alkaline with high K content and have high SiO2 contents (51.12-72.22 wt%). The rock samples forming the granitoid indicate the transition from metal to perlite, showing the characteristic of volcanic arc granitoids. Main and trace element changes demonstrate that plagioclase, hornblende, apatite and Fe-Ti oxide fractionation play an significant role in the evolution of granitoid. Considering the petrological characteristics of Eğerler Granitoid, fractional crystallization, mixture of magma and assimilation and partial melting play a role in the development of granitoid. Geochemical data indicate that the lithospheric mantle components play an important role besides the partial melting of the granitoid subcontinental crustal rocks (amphibolitic).