Mavriyas granitoyidi (Çaykara-Trabzon) ve çevre kayaçlarının petrografik, jeokimyasal ve petrolojik özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Çaykara (Trabzon) yöresinde yer alan Mavriyas Granitoyidi'nin ve çevre kayaçlarının petrografik, jeokimyasal ve petrolojik özelliklerinin incelenmesini konu alan bu çalışmada Mavriyas Granitoyidi'nin gelişimi ortaya konularak, kökeni belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma alanının tabanını, Geç Kretase yaşlı bazalt, andezit, dasit ve bunların proklastları ile temsil olan volkanik kayaçlar oluşmaktadır. Bu birim Eosen yaşlı Uzuntarla Granitoyidi tarafından kesilmekte olup, çalışmanın konusunu oluşturan Geç Kretase yaşlı Mavriyas Granitoyidi'nin birimi keserek yerleştiği gözlemlenmektedir. Bütün formasyonlar Kuvaterner yaşlı alüvyonlar ile uyumsuz olarak örtülmektedir. Granitoyidi oluşturan kayaçlar iri-orta daneli plajiyoklas, kuvars, ortoklas, hornblend ve opak mineraller içermektedir. Mavriyas Granitoyidi elips şekilli olup, yaklaşık 6 km2'lik bir alanda yüzeylenmiştir. Granit, monzogranit, granodiyorit, alkali feldispat granit bileşimli kayaçlardan oluşmuş olup, kuvars monzodiyorit bileşiminde mafik mikrogranüler anklavlar (MMA) içerir. Aynı zamanda granitoyidi oluşturan kayaçlar da magma karışımını işaret eden dengesizlik dokularından poiklitik doku, zonlu yapı, mafik mikrogranüler anklavlar içerisinde plajiyoklas ve K-feldispat fenokristalleri görülmüştür. Mavriyas Granitoyidi'ni oluşturan kayaçlar genellikle I tipi, yüksek K'lu kalk-alkali karakterli olup, SiO2 içerikleri (62.72-77.9 wt%) arasındadır. Granitoyidi oluşturan kayaç örnekleri metalüminden peralümine geçiş göstermekte olup, volkanik yay granitoyidleri özelliği göstermektedir. Ana ve iz element değişimleri, granitoyidin gelişiminde plajiyoklas, hornblend, apatit ve Fe-Ti oksit fraksiyonlaşmasının önemli rol oynadığını göstermektedir. Mavriyas Granitoyidi'nin petrolojik özellikleri göz önüne alındığında, granitoyidin gelişiminde fraksiyonel kristallenme, magma karışımı ve az oranda da asimilasyon ve kısmi ergimenin rol oynadığı görülmektedir. Jeokimyasal veriler, granitoyidin alt kıtasal kabuk kayaçlarının (amfibolitik) kısmi ergimesi yanında litosferik manto bileşenlerinin de önemli rol oynadığını göstermektedir.

In this study which focus on petrographic, geochemical and petrological characteristics of Mavriyas Granitoid and surrounding rocks in Çaykara (Trabzon) region, aims to reveal the origin of Mavriyas Granitoid by considering its petrogenetic process. The basement of the study area is Late Cretaceous volcanic rocks which are represented by basalt, andesite, dacit and their pyroclasts. This unit is cut by Eocene aged Uzuntarla Granitoid and it is observed that the Late Cretaceous Mavriyas Granitoid which constitutes the subject of the study is intercalated into the unit. Alluvium unconformably overlies the Late Cretaceous volcanic rocks, Late Cretaceous Mavriyas Granitoid and Eocene aged Uzuntarla Granitoid. The granitoid-bearing rocks are coarse-to-medium dense and contain plagioclase, quartz, orthoclase, hornblende and opaque minerals. Mavriyas Granitoid is elliptical and covers an area about 6 km2. It consists of granite, monzogranite, granodiorite, alkali feldspar and granitic rocks and contains mafic microgranular enclaves (MMA) in the quartz monzodiorite composition. Simultaneously, rocks forming granitoids also showed poikilitic texture, imbricate texture, plagioclase and K-feldspar phenocrysts in mafic microgranular enclaves. The rocks forming the Mavriyas Granitoid are generally I type, calc-alkaline with high K content and have high SiO2 contents (62.72-77.9 wt%). The rock samples forming the granitoid indicate the transition from metal to perlite, showing the characteristic of volcanic arc granitoids. Major and trace element changes demonstrate that plagioclase, hornblende, apatite and Fe-Ti oxide fractionation play significant role in the development of granitoid. Considering the petrological characteristics of Mavriyas Granitoid, fractional crystallization, mixture of magma and assimilation and partial melting play a role in the development of granitoid. Geochemical data indicate that the lithospheric mantle components play an important role besides the partial melting of the granitoid subcontinental crustal rocks (amphibolitic).