Ankara Çayı'na ait eski alüvyonların jeokimyasal ve izotopik özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Ankara Çayı'na ait eski alüvyonlarının jeokimyasal ve izotopik özelliklerinin araştırılmasıdır. Ankara Çayı'na ait eski alüvyon çökellerinin ana, iz ve nadir toprak element (NTE) içeriği belirlenmiş ve jeokimyasal anlamda litarenit olarak sınıflandırılmıştır. Eski alüvyon çökellerinin ortalama kimyasal alterasyon indeksi (KAİ), plajioklaz alterasyon indeksi (PAİ) ve bileşimsel değişim indeksi (BDİ) değerleri sırasıyla 58.6, 58.7 ve 1.58 olarak belirlenmiştir ve KAİ ile ?18O izotop değerleri arasında pozitif korelasyon söz konusudur. Eski alüvyal çökellerde basit sedimanter döngü tarihi mevcuttur ve dolayısıyla çökelin jeokimyasal bileşimi kaynak alanındaki materyal bileşimi tarafından kontrolündedir. Analiz edilen örneklerin87Sr/86Sr izotop değerleri üst kıtasal kabuğa göre tükenmiş iken, 143Nd/144Nd, ?18O izotop ve negatif ?Nd(0) değerleri kıtasal kabuk değerleri ile benzerlik göstermektedir. Eski alüvyon çökelleri Ni ve As gibi ağır metal içeriği bakımından önemli oranda, Pb, Cu, Zn, Co, Hg, Sb ve Bi gibi ağır metal içeriği bakımından ise az miktarda kirlenmiştir ve bu ağır metallerin, endüstriyel kökenli olduğu düşünülmektedir. Sonuç olarak; çalışma alanında muhtemelen yarı kurak-kurak iklim, zayıf-orta kimyasal ayrışma, zaman zaman yüksek tektonik aktivite ve yüksek erozyon olduğu, eski alüvyal çökellerin ortaç-felsik bileşimli kaynaktan malzeme aldığı ve kimyasal olarak olgun olmadığı, ayrıca sözkonusu çökellerin endüstriyel kaynaklı olarak kirlendiği ortaya konulmuştur.

The purpose of this study is investigate geochemical and isotopic characteristics of the old alluvial deposits of Ankara Stream Major, trace and rare earth elements (NTE) contents of the old alluvial deposits of Ankara Stream are determinedand, geochemicallyare classified as lithic arenites. Average chemical index of alteration (KAİ), plagioclase index of alteration (PAİ) and index of compositional variability (BDİ) values of the old alluvial deposits are determined as 58.6, 58.7 and 1.58, respectively, and KAİ exhibits a positive correlation with ?18O isotope values.Ancient alluvial deposits are exposed to the simple sedimentary cycling history, which indicates that geochemical compositions of sediments were controlled by the composition of source materials. 87Sr/86Sr isotope valuesof analyzed samplesare depleted to upper continental crust, whereas ?18O, 143Nd/144Nd isotope and negative ?Nd(0) valuesare similar to upper continental crust. The studied sediments were significantly polluted by Ni, As and a lesser by Pb, Cu, Zn, Co, Hg, Sb, Bi and these heavy metals are industrial origin. As a result;likely low-to-moderate degrees of chemical weathering of these deposits show an increase tectonic activity and erosion and semiarid to arid conditions in the studied area. Old alluvial deposits are derived from particle to intermediate – to felsic sources and the deposits are chemically immature. Additionally, these sediments were contaminated by materials from industrial sources.