Kimyasal Gübrelerin Tarım Topraklarında Artık Etkileri

Abstract

Tarımı yönlendiren en önemli faktörlerin başında gübre ve su, yıllardır önceliğini korumuştur. Son yıllarda çevre kirliliği ve ürün kalitesi gözetilmeksizin, verim odaklı üretim planlaması nedeniyle kimyasal gübreler tüm dünyada olduğu gibi, ülkemizde de fazlasıyla kullanılmaktadır. Ancak, bitki besin elementlerini kullanımındaki artışa karşın, güvenilen öngörüler, daha fazla miktardaki tarım arazisinin halen normal düzeyde verimli olmadığını ve gübrelemeyle besin elementi kullanımının artırılmasının karlıolabileceğini göstermektedir. Gelişmekte olan ülkeler, ekonomik gelişme için tarıma fazlasıyla önem vermek zorundadırlar. Bitki besin elementleri daha yüksek dozlarda gereksinildiği gibi, gübreyle uygulanan bitki besin elementlerinden, bitkilerce en etkili ya da randımanlı düzeyde yararlanılması hem çevre hem de ekonomik açıdan değerlendirildiğinde büyük önem kazanmaktadır. Artan nüfusun besin ihtiyacının karşılanması, tarım alanlarında birim alandan yüksek verim sağlanması zorunluluğunu beraberinde getirmektedir ve bu nedenle bitkisel üretimde verimliliğin artırılabilmesi için gübrelerin uygulanması son derece önemlidir. Bu açılardan gübreleme önemli olmasına karşın, günümüzde, ürün miktarını artırmak için bilinçsiz bir biçimde artan kimyasal gübre ve ilaç kullanımı,bu girdilere gittikçe daha çok bağımlı kalınması ve bunun yarattığı sorunlar ekonomik kayıpların yanı sıra tarımsal üretim sisteminin daha uzun vadede sürdürülebilirliğini riske sokmaktadır. Organik ya da inorganik gübreler toprağa uygulandıklarında, ürünler, uygulanan gübrelerin tamamından yararlanamaz ve toprakta bir kısmı birikerek kalır, buna residual (artık)etki denilmektedir. Artık etki, çevre sağlığı ve dünyanın doğal kaynaklarının korunmasının yanı sıra ekonomik ürün yetiştirme açısından son derece önemlidir. Besin elementlerinin topraklarda davranışı, iklim ve toprak özelliklerine göre önemli farklılıklar göstermektedir. Her bir besin elementinin kendine özgü bir davranışı ve residual (artık) etkisi vardır. Residual etkilerin varlığında gübrelerden alınan ekonomik geri dönüşümleri en yüksek seviyeye çıkarmak için çeşitli teorik yöntemler düzenlenmesine rağmen, bu yöntemler henüz yaygın olarak benimsenmemiştir. Bu nedenle gübrelerin topraklarda davranışı ve residual (artık) etkilerinin dikkate alınması bitki besin elementlerinin kullanım etkinliğinin artırılmasının yanı sıra çevresel risklerin ve ekonomik kayıpların azaltılmasına katkı sağlayabilir.Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi5(2): 87-90, 2012ISSN: 1308-3961, E-ISSN:1308-0261, www.nobel.gen.tr