Samsun ekolojik koşullarında bazı iki sıralı arpa (Hordeum vulgare conv. distichon) çeşitlerinin verim, verim unsurları ile bazı kalite özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, bölgeye uyumlarını belirlemek amacıyla 12 arpa çeşidinin (Fahrettinbey, Cumhuriyet-50, Özdemir-05, Kalaycı-97, Çıldır-02, İnce-04, Efes-98, Erciyes, Çumra-2001, Sladoran, Tarm-92 ve Tokak-157/35) verim ve verim unsurları ile birlikte bazı kalite kriterleri, 2007-2008 ve 2008- 2009 yetiştirme dönemlerinde Samsun'da (Gelemen) incelenmiştir. Denemeler her iki yıl, tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekrarlamalı olarak kurulmuş olup, incelenen bütün tarımsal özellikler yönünden çeşitler arasında önemli farklar bulunmuştur. Çeşitlerin başaklanma süresi 120.00-132.00 gün, olgunlaşma süresi 160.00-170.63 gün, bitki boyu 91.59-121.27 cm, m2'deki başak sayısı 400.29-493.75 adet, başak uzunluğu 7.28-9.56 cm, başaktaki tane sayısı 24.29-27.28 adet, başakta tane ağırlığı 0.94- 1.06 g, hasat indeksi % 34.61-43.00, tane verimi 378.47-525.50 kg/da, tane iriliği oranı % 81.94- 91.19, 1000 tane ağırlığı 37.82-49.84 g, hektolitre ağırlığı 65.83-70.48 kg, ham protein oranı ise % 10.26-12.00 arasında değişim göstermiştir. En yüksek tane verimine Sladoran, Fahrettinbey ve Çumra-2001 çeşitleri (sırasıyla, 525.50, 512.57 ve 507.25 kg/da), en yüksek 1000 tane ağırlığına Fahrettinbey (49.84 g) ve Sladoran (47.97 g) çeşitleri, en yüksek hektolitre ağırlığına Sladoran (70.48 kg) ve Fahrettinbey (69.15 kg) çeşitleri, en yüksek ham protein oranına ise Efes- 98 çeşidi (% 12.00) sahip olmuştur. Bu çalışma sonucunda verim ve kalite özellikleri bakımından düşünüldüğünde, Sladoran, Fahrettinbey ve Çumra- 2001 çeşitlerinin, diğer çeşitlere göre Samsun koşullarında umutvar çeşitler olduğu sonucuna varılmıştır.

In this study; yield, yield components and some quality parameters of 12 barley cultivars (Fahrettinbey, Cumhuriyet-50, Özdemir-05, Kalaycı97, Çıldır-02, İnce-04, Efes-98, Erciyes, Çumra-2001, Sladoran, Tarm-92 ve Tokak-157/35) being suitable for Samsun (Gelemen) experimental areas in 20072008 and 2008-2009 growing seasons with four replications according to randomized complete block design. Significant differences were found between genotypes regarding all investigated agricultural characters. Duration of heading, duration of ripening, plant height, spike number per m, spike length, grain number per spike, the weight of grains per spike, harvest index, grain yield, grain largeness level, 1000seed weight, hectoliter weight and crude protein content values were determined for investigated genotypes respectively as between 120.00 and 132.00 days, 160.00 and 170.63 days, 91.59 and 121.27 cm, 400.29 and 493.75, 7.28 and 9.56 cm, 24.29 and 27.28, 0.94 and 1.06 g, 34.61 and 43.00 %, 378.47 and 525.50 kg/da, 81.94 and 91.19 %, 37.82 and 49.84 g, 65.83 and 70.48 kg, 10.26 and 12.00 %. The cultivars Sladoran, Fahrettinbey and Çumra2001 (525.50, 512.57 ve 507.25 kg/da, respectively) showed the highest grain yield, Fahrettinbey and Sladoran 1000-seed yields (49.84-47.97 g respectively), Sladoran and Fahrettinbey hectoliter weight (70.48 and 69.15 kg respectively) whereas the cultivars Efes-98 showed the highest crude protein content (12.00 %). The result of this study, when considered in terms of yield and quality characteristics, it has been found that Sladoran, Fahrettinbey and Çumra-2001 cultivars, appeared as promising genotypes for the conditions in Samsun than other cultivars