Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi

Abstract

Vergi uyumu modelleri genel olarak denetim ve yaptırımlara odaklanmıştır. Ancak teorik ve ampirik literatür yalnızca denetim ve cezalandırma üzerine kurulu vergi uyumu politikası ile başarıya ulaşamayacağı gerçeğini ortaya koymaktadır. Bu nedenle mükelleflerin vergilerini gönüllü olarak ödemelerine etki eden ve uyumluluk kültürlerini geliştiren sebepler incelenmeye başlanmıştır. Mükelleflerin vergi ödemeye yönelik tutumları incelenirken içsel bir motivasyon olan vergi ahlakı kavramına ulaşılmıştır. Vergi uyumunun daha iyi anlaşılabilmesi için vergi ahlakına etki eden belirleyicilerin tespit edilmesi gereklidir. Bu amaçla hazırlanan çalışmada ahlaki teşviklerin mükelleflerin vergilerini ödemesi için en önemli bileşenler olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada dünyada ve Türkiye’de vergi ahlakının teorik-pratik altyapısı incelenerek vergi ahlakını etkileyen birçok belirleyici tespit edilmiştir. Kültürlerarası farklılıklardan ötürü bu belirleyiciler değişebilmekle birlikte her durumda vergi uyumu için en önemli etkenler olduğu görülmüştür. Vergi ahlakına dair yapılan çalışmalarda çeşitli yöntemlerin kullanıldığı ve Türkiye’de en çok tercih edilen yöntemin anketler olduğu dikkat çekmektedir. Türkiye’deki akademik çalışmalarda daha çok sosyo-kültürel, sosyodemografik ve vergi bilinci değişkenlerinin vergi ahlakı üzerindeki etkisi araştırılmıştır.

Standard tax compliance models focused on sanctions. However, sanctions do not always increase tax compliance. However, the theoretical and empirical literature reveals the fact that it cannot succeed with a tax compliance policy based on control and punishment. Therefore, the reasons for the taxpayers’ paying their taxes voluntarily and improving the culture of compatibility have begun to be examined. While examining the attitudes of the taxpayers towards tax payment, the concept of tax morale, which is an internal motivation about tax payment, has been reached. In order to better understand the tax compliance, the determinants affecting tax ethics must be determined. In this study, it is determined that moral incentives are the most important components for the taxpayers to pay their taxes. In this study, examined the tax morality in the World and in Turkey theoretical-practical infrastructure has been identified many determinants affecting tax morality. Although these determinants may vary due to intercultural differences, it has been observed that they are the most important factors for tax compliance in all cases. In studies conducted on the tax morality it is noteworthy that the various methods used, and the most preferred method of the survey in Turkey. In academic studies in Turkey, impact on tax morality of variables more socio-cultural, socio-demographic and taxconsciousness were investigated.