Stability properties of certain durum wheat genotypes for major quality characteristics

Abstract

Türkiye kaliteli makarnalık buğday üretimi yapılabilecek uygun ekolojik bölgelere sahip bir ülkedir. Ancak, ülkede makarnalık buğdayda verim ve kaliteyi artırmanın gerekliliği söz konusudur. Bu çalışmada, 3 farklı lokasyonda (Tokat-Kazova, Diyarbakır, Sivas-Ulaş) 2 yıl (2005-2006, 2006-2007) süreyle yetiştirilen 25 makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) genotipinin temel kalite kriterleriyle ilgili stabilite özellikleri incelenmiştir. Makarnalık buğday genotipleri 12 tane tescilli ve 13 tane ileri hattan oluşmuştur. Tarla denemeleri tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekerrürlü yürütülmüştür. Temel kalite özellikleri olarak makarnalık buğdayların protein içeriği, gluten indeksi, sedimentasyon ve spesifi k sedimentasyon hacimleri, sarı renkli pigment içeriği ve lipoksijenaz aktivitesi belirlenmiştir. Stabilite parametreleri olarak regresyon katsayısı (bi) ile regresyondan sapma kareler ortalaması (S2 d) kullanılmıştır. İncelenen tüm özellikler bakımından genotip, çevre ve genotipxçevre interaksiyonları önemli (P < 0.01) bulunmuştur. Tüm kalite özellikleri bakımından stabil bir genotip bulunamamış, bazı kalite özellikleri bakımından birkaç genotip ön plana çıkmıştır. Benzer kökenli bazı genotipler kluster analizine göre belirlenen aynı kümeler içerisinde yer almışlardır. Islah hatları arasında, Hat - 1, Hat - 7, Hat - 20 ve Gdem - 12 hatları genel ortalamanın üstünde iyi kalite özellikleri göstermeleri nedeniyle ıslah materyalleri olarak kullanılabilirler. Tescilli çeşitler arasında Aydın - 93, Çeşit - 1252 ve Gidara’nın her iki parametreye göre belli kalite özelliklerinde stabil oldukları belirlenmiştir.

Many ecological regions of Turkey are suitable for the production of durum wheat, and therefore the yield and quality of this wheat should be improved. In this study, stability properties associated with the pasta quality of 25 durum wheat (Triticum durum Desf.) genotypes grown in 3 diff erent locations (Tokat-Kazova, Diyarbakır, and Sivas- Ulaş) for 2 years (2005-2006, 2006-2007) were investigated. Durum wheat genotypes were composed of 12 registered varieties and 13 advanced experimental lines. Field trials were conducted in a randomized complete block design with 3 replications. Protein content, gluten index, sedimentation and specifi c sedimentation volumes, yellow pigment content, and lipoxygenase activity of the durum wheats were measured as major quality characteristics. Th e regression coeffi cient (bi) and mean square of deviation from regression (S2 d) were employed as the stability parameters. Genotypes, growing environments, and their interactions were found to be statistically signifi cant (P &lt; 0.01) for all investigated quality characteristics. No cultivars were determined to be simultaneously stable for all of the quality characteristics, yet some of the genotypes prevailed for certain quality characteristics. Th e genotypes with the same origin took part in the same group as judged by the cluster analysis. Of the advanced experimental durum wheat lines, Line - 1, Line - 7, Line - 20, and Gdem - 12, which displayed better quality characteristics than the overall means, can be used as breeding materials. Of the registered varieties, Aydın - 93, &Ccedil;eşit - 1252, and Gidara were determined to be stable by both parameters in certain quality characteristics.