Belli aşılma olasılığına sahip debilerinin bölgeselleştirilmesi ve Doğu Karadeniz Havzası örneği

Abstract

Su mühendisliği çalışmalarının pek çoğunda, çalışma yerinde bulunan su miktarının veya belli bir değerdekidebinin bulunma olasılığının tespiti gerekmektedir. Ancak eldeki debi ölçümleri sınırlı ve sadece akımgözlem istasyonlarının (AGİ) bulunduğu yerlerdedir. Her bir AGİ'deki debi süreklilik eğrileri (DSE) eldeedilebilmekte, ancak veri ölçümü bulunmayan veya yetersiz olan yerlere ait debi değerlerinin tahminigerekmektedir. Bu amaçla, belirli aşılma olasılığına sahip olan debi değerlerinin bölgeselleştirme çalışmaları uygulanabilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'de, Doğu Karadeniz Havzası'ndaki 39 adet AGİ'ye ait debideğerleri, meteoroloji istasyonlarının, sıcaklık ve yağış değerleri temin edilmiştir. Drenaj alanlarının sınırlarıbelirlenmiştir. Thiessen Metodu kullanılarak AGİ'lere ait yıllık toplam yağış ve sıcaklık değerleri eldeedilmiştir. 10 yıllık günlük ortalama debiler kullanılarak, yıllık DSE'nin %20, %30, %50 ve %90 aşılma oranlarına sahip olan debi değerlerinin havza özellikleriyle ilişkileri belirlenmiştir. Topoğrafik özellikler olarak drenaj alanı, drenaj yoğunluğu ve akarsu kollarının ortalama eğimi; iklim özellikleri olarak ise, ortalama yıllık toplam yağış yüksekliği ile yıllık ortalama sıcaklık değerleri kullanılmıştır. Sonuç olarak, bazı havza özellikleri ile veri ölçümü bulunmayan alanlarda %20, %30, %50 ve %90 aşılma oranlarına sahip olan debilerin tahmini yapılmış ve sonuçlar irdelenmiştir

In many of water engineering studies, it is necessary to determine the amount of water or the probability of discharge at a certain value. However, current discharge measurements are limited and located in dischargegauging stations (DGS). Flow duration curves (FDC) belonging to each DGS can be obtained, but it isnecessary to estimate discharge values of the areas having no or insufficient discharge data. For this purpose,studies based on the regionalization of discharge values can be applied. In this study, discharge values of 39DGS located on Eastern Black Sea Basin in Turkey, and temperature and precipitation of weather stations in the region have been obtained. Drainage areas have been determined. Total annual precipitation andtemperature values of DGS have been obtained by using Thiessen method. Values having 20%, 30%, 50%, and 90% exceedance probabilities of annual FDC, have also been correlated with basin characteristics using10-year average daily discharges. Drainage area, drainage density and mean slope of tributary values were chosen as topographic; and mean annual precipitation height and annual temperature values chosen as climatic parameters. As a result, in the ungauged areas, 20%, 30%, 50%, and 90% exceedance probabilities of annual FDC have been estimated by some basin properties and the results were examined