İRAN TÜRK AĞIZLARINDA -ANA ZARF-FİİL EKİ

Abstract

Bu incelemenin konusu, İran Türk ağızlarında kullanılan –AnA birleşik zarf-fiil eki ile ilgilidir. Azerbaycan ve Türkiye Türkçesi üzerine yapılan dilbilgisi çalışmalarında -Ana zarf-fiil eki yer almamaktadır. Kimi İran Türk ağızlarında kullanılan -Ana zarf-fiil eki, zaman bildiren zarf-fiil eki olup ölçünlü Türkiye Türkçesinde kullanılan -(y)IncA, -(U)ncA ve -r, -Ar, -xr… -mAz birleşik zarf gruplarının işlevlerini yerine getirmektedir. İran Türk ağızlarında kullanılan -AnA ekinin bir zarf-fiil eki olup olmadığı durumuna Türkçenin birleşik zarf-fiil eki türetme yollarıyla bu ekin sözdizimindeki işlevlerinden hareketle açıklık getirilecektir. -AnA zarf-fiil ekinin kullanıldığı ağızlarda -AnA + kimi/kimin birleşik zarf grubu da aynı işlevlerde kullanılmaktadır. Bu incelemede -AnA + kimi/kimin birleşik zarf grubu ile -AnA zarf-fiil ekinin hangisinin daha arkaik olduğu da ele alınmıştır.

This study investigates the compound gerundive suffix -AnA in Turkish dialects of Iran. -AnA gerundive suffix indicates temporality and functions as –(y)IncA / -(y)UncA kadar ve –r, -Ar, –xr… -mAz gerundive suffix groups of Standard Turkish of Turkish Republic. Here, it is aimed to answer if this suffix is a gerundive suffix or not by exploring the ways of constructing gerundive suffixes in Turkish. In the dialects having -AnA gerundive suffix, the compound gerundive suffix group AnA + kimi/kimin is also used with the same function. This study also tries to find out which one of these suffixes is more archaic.