Kıbletepe (Araklı, Trabzon) yöresindeki volkanik kayaçların petrografik, jeokimyasal ve maden yatakları açısından incelenmesi

Abstract

Doğu Karadeniz Bölgesi'nde, Kıbletepe (Araklı, Trabzon) ve çevresindeki volkanik kayaçlar Geç Kretase yaşlı olup, tabanda bazalt, andezit ve piroklastları, bunların üstünde bulunan dasit, riyolit ve piroklastları ile bunları kesen bazalt ve andezit dayklarından oluşmaktadır. Çalışma alanının tabanını oluşturan bazalt, andezit ve piroklastlarının üst seviyelerinde kireçtaşı tabakaları bulunmaktadır. Bu birimleri yer yer Kuvaterner yaşlı yamaç molozları örtmektedir.Geç Kretase yaşlı volkanik kayaçlar genel olarak ayrışmış olup, Zn-Cu cevherleşmesi ve cevherleşmeyle ilişkili alterasyonlar asidik piroklastik kayaçlar içerisinde izlenmektedir. Dasitik ve riyolitik kayaçlar hyalo-porfirik ve sferulitik dokuda olup, başlıca plajiyoklas, kuvars ve hornblendden oluşmaktadır. Cevher ağsal, saçınımlı ve breşik yapıda bulunmaktadır. Pirit, sfalerit, kalkopirit ve daha az oranda fahlerz, dijenit, kovellin ve malahit cevher minerallerini oluşturmaktadır. Gang mineralleri ise kalsit, kuvars ve kil mineralleridir. Sfalerit ile kalkopirit arasında ayrılım dokusu görülmektedir.Cevherin içinde bulunduğu kayaçlar toleyitik-geçiş özelliğe sahip olup, yüksek BİYE (büyük iyon yarıçaplı elementler) ve düşük YÇAE (yüksek çekim alanlı elementler) içerikleri ve yüksek BİYE/YÇAE oranları ile yitim ilişkili kayaçların jeokimyasal özelliğini yansıtmaktadır. Cevherleşmelerin etrafındaki yan kayaçlarda genellikle serizitleşme, silisleşme, killeşme ve daha az karbonatlaşma, kloritleşme, hematitleşme ve limonitleşme türü alterasyonlar izlenmektedir. Kil mineralleri olarak illit, kaolinit, klorit, simektit ve az oranda da illit/simektit aratabakalısı belirlenmiştir.Sonuç olarak, Kıbletepe'deki volkanitler, Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki masif sülfit yataklarının gösterdiği ayrışma özelliklerine benzer ayrışmalar göstermekte ve bunlardaki cevherleşme Doğu Karadeniz ada yayı volkanizmasına bağlı olarak gelişen hidrotermal kökenli sıvılarla ilişkilidir.

In the Kıbletepe (Araklı, Trabzon) and its surrounding areas at the eastern Black Sea Region, Late Cretaceous aged volcanic rocks consist of basalt, andesite and their pyroclastics that they are overlain by dacite, rhyolite and their pyroclastics at the basement cutting off by dykes of basalt and andesite. Limestone finds in the top level of the basalt, andesite and their pyroclastics constituting the basement of the study area. Quaterner aged debris flow covers all units sporadically.Late Cretaceous aged volcanic rocks generally are altered and the Zn-Cu mineralizations and various alterations related to ores are observed with in acidic pyroclastic rocks. Dacitic and rhyolitic rocks have hyalo-porphyric and spherulitic textures and consist of plagioclase, quartz and hornblende. The mineralization is observed in the form of stockwork, dissemine and breccia. The ore minerals include pyrite, sphalerite, chalcopyrite, and with less fahlers, digenite, covelline and malachite. Quartz, calcite and clay minerals are found as gang minerals. Exsolution lamellia texture was developed between sphalerite and chalcopyrite.The rocks hosting the ore have tholeitic-transitional characters and reflect geochemical properties of subduction related rocks with high LILE and low HFSE contents and high LILE/HFSE ratios. Sericitization, silisification, clay alteration and less carbonatization, chloritization, hematization and limonitization are generally observed in the wall rocks around the mineralizations. As clay minerals, illite, kaolenite, chlorite, simectite and less amount of interlayered illite/simectite were determined.As a result, the volcanics in the Kıbletepe reflect similarities to the hydrothermal alteration of the massive sulphide deposits in the eastern Black Sea Region and the ore are developed from hydrothermal fluids related to the eastern Black Sea island arc volcanism.Key Words: Hydrothermal Alteration, Kıbletepe, Late Cretaceous, Massive Sulphide, Volcanics