Tasavvuf ekseninde Sezai Karakoç'un Hızır'la Kırk Saat şiirinin analizi

Abstract

Tasavvuf "İslâm'ın ruh hayatı ve İslâm Peygamber'inin şahsında temsil ettiği manevi otoritenin müesseseleşmiş ve günümüze kadar yaygınlaşarak gelmiş halidir." İslâm dini ve düşüncesi içinde önemli bir yere sahip olan tasavvufun ana kaynakları Kur'ân ve Peygamberin (a.s.) sünnetidir. Tasavvuf, İslâm'ın gerek manevi ve gerekse ruhani boyutunun tabii bir tezahürü olarak çıkmış, tasavvufun merkezi ıstılah ve âdâbı Kur'ân ve sünnete dayandırılmıştır. Türk edebiyatında çok sayıda tasavvuf ehli ve bunların kaleme aldığı eserler mevcuttur. Tasavvuf şiiri ya da diğer adıyla tekke şiirinin miladı Türkler'in İslâmiyet'i kabulüdür. Tekke edebiyatında tasavvufî düşüncede şeriata bağlılık ve şiddet-nefret yerine müsamaha ve sevgi her daim ön planda tutulmuştur. Bu dönemde yazıan şiirlerin bir bölümü öğretici niteikteyken bir bölümü ise, tasavvuf heyecanıyla yazılmış, aşkın hainden ve coşkunluğundan haber veren halkın hoşlanığı tipte şiirlerdir. Öğretici ve uyarıcı tarzda yazılan esererde zühd ve takva büyük yer tutarken rindane ve âşıkane olan şiirlerde lirizm ön plana çıkmsktsdır. Sezai Karakoç başta şiir olmak üzere, edebiyatın pek çok alanında eserler vermiş, eserlerinde metafiziği ön plana çıkarmış bir şahsiyettir. Edebî kişiliğinin yanı sıra, Karakoç çağımızın sorunlarını ortaya koymaya çalışan, bunlar üzerinde tartışan, sorunların neden ve sonuçlarını tespit etmeyi kendisine amaç edinmiştir. Karakoç'un hayat felsefesi, tespit ettiği sorunlara çözüm bulmak ve bu çözümleri eserleri vasıtasıyla başta okuyucuları olmak üzere toplumla paylaşmaktır. Sezai Karakoç, eserlerini verirken çok geniş bir yelpazeden beslenmiştir. Karakoç eserlerinde, çileyi, umudu ve sabrı da katarak insanı, toplumu, Müslümanları ve İslâm toplumunun içine düştükleri olumsuzluklardan kurtarmanın yollarını aramıştır. Bu çalışmada, Sezai Karakoç'un Hızır'la Kırk Saat şiirinde geçen kavramların tasavvufî manaları ortaya konulmaya çalışılmış ve Sezai Karakoç'un şiirde kullandığı tasavvufî kavramlara yüklediği manalar, Mevlânâ ve Yûnus Emre'nin tasavvufî düşünceleri ile karşılaştırılmıştır. Çalışmada, tasavvuf ekseninde şiirde geçen Allah, Peygamber, Kur'ân-ı Kerîm, vahiy, velî, Hızır, miraç, hicret, mahşer günü-diriliş, vb. dinî-tasavvufî kavramlar belirlenmiş ve Karakoç'un kavramları kullanış biçimi ile kavramlara yüklediği manalar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca şiirde, doğrudan tasavvufî kavram olarak kullanılmayan, ancak semboller ve imgeler ile aktarılan tasavvuf eksenindeki kavramlar da belirlenerek incelenmiştir.

Sufism: "the spiritual life of Islam and the moral authority represented by the Prophet of Islam have been institutionalized and spread to the present day. The main sources of Sufism, which has an important place in Islamic religion and thought, are the Qur'an and the Prophet (a.s.) It is sunnah . Sufism emerged as a manifestation of the nature of both spiritual and spiritual dimension of Islam, and the center of Sufism is based on the conquest and adoration of the Qur'an and Sunnah. In Turkish literature, there are many Sufi people and their works written by them. It is the acceptance of Islam by the Milad Turks of Sufism poetry or Tekke poetry. In dervish literature, tolerance and love have always been given priority instead of devotion to Sharia and violence-hate. A part of Sufism poetry written in Turkish dervish literature is informative, stimulating and instructive. Some of them are poems written with the excitement of a divine faith in the joy of Sufism, which can appeal to the taste of the whole people with sincerity and enthusiasm. Instructive and stimulating in the works and piety in the poems of the amatory and zuht great place 1irizm have come to the fore while keeping rindane. Sezai Karakoc is a person who has given works in many fields of literature, especially poetry, and has brought metaphysics to the fore in his works. In addition to his literary personality, Karakoç aims to determine the causes and consequences of the problems that are trying to reveal the problems of our age. Karakoc's philosophy of life is to find solutions to the problems he has identified and to share these solutions with the society, especially his readers through his works. Sezai Karakoc was fed from a wide range of works. In his work, Karakoc sought to save the people, society, Muslims and the Muslim community from the negativities that they have fallen into by adding suffering, hope and patience. In this study, the mysticism meanings of the concepts passed in Hızır and Forty-Hour Poems of Sezai Karakoc were tried to be revealed and the meanings attributed to Sezai Karakoc's mysticism concepts used in poetry were compared with Mevlânâ and Yûnus Emre's mysticism ideas. Allah, the Prophet, the Qur'an, revelation, Vevi, Hızır, moor, hijrah, mahşer day-resurrection, etc. religious-Sufism concepts were determined and the way Karakoc used the concepts and the meanings that he uploaded to the concepts were tried to be revealed. In addition, in poetry, concepts on the axis of Sufism, which are not directly used as Sufism concepts, but conveyed by symbols and images, have been examined by determining. Keywords: Sufism, Turkish Tekke Literature, Sezai Karakoç, Hızır.