Orman Kaynaklarının Planlanmasında Konumsal Yapının Kontrolü: Kızıldağ Planlama Birimi Örneği

Abstract

Orman amenajman planlarının arazide uygulanabilir şekilde düzenlenebilmesi için silvikültürel müdahalelerin şekil, büyüklük ve coğrafi dağılımı gibi konumsal özelliklerin modellenmesi ve planlara yansıtılması gerekmektedir. Bu çalışma kapsamında Ekosistem Tabanlı Çok Amaçlı Planlama (ETÇAP) karar destek sistemi /modeline uygun bir konumsal karar destek sistemi/modeli (KKDS) geliştirilmiş ve Denizli-Honaz planlama biriminde test edilmiştir. Geliştirilen KKDS, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile üretilen konumsal veri tabanlarını ve konumsal planlama parametreler ile diğer öznitelik verileri (hasılat tabloları, su üretimi denklemi vs) kullanabilme özelliğine sahiptir. ETÇAP model bünyesinde geliştirilen KKDS’de, yakınlık/komşuluk mesafesi, kesim bloğu alanı (en küçük, hedef), açma alanı ve erteleme süresi gibi meşcerelerin konumsal dağılımını kontrol eden parametreler kullanılmıştır. Konumsal simülasyon ve tavlama benzetimi teknikleri kullanılarak geliştirilen KKDS, orman ekosistemlerinin uzun vadeli stratejik planlarını bölmecik bazında düzenlemekte ve plan çıktılarını harita, tablo ve grafik olarak kullanıcıya sunmaktadır. Konumsal özelliklerin planlara yansıtılmasıyla; karar vericilere stratejik ve taktiksel düzeyde seçenekler sunulmakta ve konumsal analizler yapılarak en iyi kesim düzeninin oluşturmasına imkan verilmektedir. Çalışma alanında yapılan uygulamada, klasik planlama tekniğinde belirlenen gençleştirme alanı büyüklüklerini dikkate alarak, kombine optimizasyon ve simülasyon tabanlı konumsal planlama teknikleri kullanılarak A işletme sınıfından her bir periyotta aktüel yapı nedeniyle 55 ha alanın, E işletme sınıfında 35 ha ve F işletme sınıfında ise 300 ha alanın gençleştirilmesi öngörülmüştür. Belirlenen konumsal parametreleri dikkate alarak düzenlenen amenajman planlarında arzulanan konumsal yapı, klasik simülasyon planlama senaryosundan 150-240 ha arasında fazla alan gençleştirerek %4 oranında daha iyi eta elde etmiştir. Kombine optimizasyon tabanlı tavlama benzetiminin kullanıldığı modelde ise, tamsayılı çözüm modeline oranla toplam eta değerinden %4-22 oranında taviz vermek suretiyle, konumsal yapının kontrol edilebildiği konumsal orman amenajman planları hazırlanmıştır.