Bazı tanenler ve borlu bileşikler ile emprenye edilen doğu kayını ( Fagus orientalis L.) odununun fiziksel ve mekanik özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Son yıllarda orman ürünleri sanayisinde önemli bir yer işgal eden ahşap malzemelerin korunmasında kullanılan kimyasal emprenye maddelerinin yerine alternatif doğal emprenye maddeleri aranmaktadır. Bu çalışmada, Ülkemizde hammadde olarak bol bulunan borlu bileşikler (boraks ve borik asit) ile doğal emprenye maddelerinden bazı tanenler (tara ve kebrako) beraber kullanılmıştır. Emprenye çözeltisi bir borlu bileşik ve bir tanen karıştırılarak hazırlanmıştır. Hazırlanan çözeltiler ile doğu kayını örneklerine 12 ayrı emprenye işlemi yapılmıştır. Emprenye işleminde borlu bileşiklerin % 1, % 3 ve % 5'lik, tanenlerin ise % 5 sulu çözeltileri kullanılmıştır. Böylece çevreye ve insan sağlığına zarar vermeyen, daha ekonomik, daha fazla koruyucu etkiye sahip yeni emprenye maddelerin kullanılmasının arttırılması amaçlanmıştır. Deney örneklerinin emprenyesi ASTM D 1413-76 esaslarına göre yapılmıştır. Her bir emprenye işleminde hazırlanan 10 adet örnek önce emprenye düzeneğinde 30 dakika ön vakum, daha sonra 30 dakika basınç altında emprenye işlemine tabi tutulmuştur. Emprenye sonrası örnekler bir hafta kondisyonlama için bekletildikten sonra bazı fiziksel ve mekanik özellikleri incelenmiştir. Emprenyeli örneklerin testleri yapılarak kontrol örnekleri ile kıyaslanmıştır. Tam kuru yoğunluk (TS 2472), retensiyon miktarı (ASTM D 1413-07), eğilme direnci (TS 2474), elastikiyet modülü (TS 2478), liflere paralel basınç direnci (TS 2595), liflere paralel yapışma direnci (TS EN 205) ve vida tutma direnci (TS EN 13446) standartlarına göre yapılmıştır. Sonuç olarak, yapılan testler sonucunda retensiyon, tam kuru yoğunluk, liflere paralel basınç ve vida tutma dirençleri kontrol örneklerinden daha yüksek çıkmıştır. Eğilme direnci, elastikiyet modülü ve liflere paralel yapışma dirençlerinde ise kontrol örneklerinden daha düşük çıktığı tespit edilmiştir. Emprenye sonrası deney örneklerinde borlu bileşiklerin konsantrasyonları arttıkça mekanik özelliklerde düşüş, fiziksel özelliklerde ise artış görülmektedir. Borlu bileşiklerden boraks ile emprenye edilen örneklerde değerler borik asit ile emprenye edilenlerden daha yüksek çıkmıştır. Bu sonuca göre boraks emprenye işleminde tavsiye edilebilir. Ayrıca ağaç malzemenin mekanik dirençlere maruz kalacağı yerlerde düşük konsantrasyonlu çözeltiler ile emprenye edilmesi, fiziksel etkilere maruz kalacağı yerlerde ise yüksek konsantrasyonlu çözeltiler ile emprenye edilmesi tavsiye edilebilir. Anahtar Kelimeler: Borlu bileşikler, Doğal emprenye maddesi, Doğu kayını, Emprenye

Protection of woods which is an importance place in the forest product industry has been used new natural alternative wood preventative instead of chemical substances in last decade. In this study, abundant in our country experimental samples prepared by include in pipe borax and boric aside, and kebrako and tara using natural preventatives were impregnated selected trees. The wood species used was prepared borax or boric aside solution joined with kebrako or tara solution. 12 separate impregnation was carried out with the prepared solution. The boron compounds were used by 1%, 3% and 5% aqueous solutions. Thus, the new preservative materials produced environmental or human no harmful to health, economic, giving a more protective effect. Impregnation of test specimens was according to ASTM D 1413-76 basis. 10 samples were prepared in each impregnation was subjected to the impregnation process that was 30 minutes pre-vacuum after 30 minutes pressure. After impregnation examples, some physical and mechanical properties were investigated after waiting a week for conditioning. After impregnation results were compared with control samples. Tests was conducted according to standards which was oven dry density (TS 2472), retention rate (ASTM D 1413-07), bending strength (TS 2474), elastic modulus (TS 2478), compression strength parallel to the fibers (TS 2595), the fibers are parallel bonding strength (TS EN 205) and screw holding strength (TS EN 13446). Examples of the results of the test compound that is a retention, full dry density, pressure and screw holding parallel fibers resistance was higher than the control samples. Bending strength, modulus of elasticity and bonding strength of the fibers parallel has been found to be lower than the control sample. The concentrations of boron compounds in the test sample after impregnation is observed by decreases the mechanical properties and increase in physical properties. In the examples of the boron compound is impregnated with borax values it was higher than those impregnated with boric acid.These results may be recommended by the borax preservative treatment. Finally, the trees has been used a low concentration solutions where it could be subjected to mechanical resistance of the material, and it could be used highly concentrated solutions has been exposed to physical impact. Keywords: Boron compounds, Natural impregnates, Beech, Impregnation