Arap Aruzu, Genel Esasları Ve Zorunlu Vezin Değişimleri

Abstract

Şiir ölçülü ve kafiyeli söz, aruz, şiir vezinlerini inceleyen ilim dalı olarak tarif edilmektedir. Şiir Arabın divanı, kıl çadır evi olarak kabul edilir. Çadırı haremi, şiiri varlığını temsil eder. Bu sebeple Arabın hayatında şiirin ve çadırın büyü önemi vardır. Aruz, dil bilimi ve musiki bilgini Halil b. Ahmed el-Ferahidi (ö. 170/791) tarafından istikra yoluyla esasları belirlenerek edebi bir ilim haline getirilmiştir. Aruz Türk edebiyatında da önemli bir yere sahiptir. Divan edebiyatı ile duygu ve sanat dünyamıza nüfuz etmiştir. Arap şiirinin vezin kalıbı aruzdur. Aruz kalıplarına uymayan söz şiir olarak kabul edilmez. Harekeli ve sakin harflerin birleşimi ile oluşan hecelerin bir araya gelmesi ile tef‘ileler oluşur. Aruzda üç asıl, yedi zait on hece harfi, altı hece, sekiz tef'ile on altı bahir, beş daire bulunmaktadır. Tef‘ileler ile oluşan kalıpların belirli esaslar ile oluşturduğu aruz vezni şiire sanat niteliği kazandırmıştır. Bu çalışma şiir vezinlerinin oluşması esnasında kalıplar üzerinde vaki değişiklikleri inceleyen ve Arap dil bilimlerinden biri olan aruzu konu edinmiştir.