Türkiye Ekonomisinde 1980 Sonrasında Para Politikası Araçlarının Etkinliği ve Cari Açık İlişkisi

Abstract

Çalışmada Türkiye’de iktisadi anlamda bir dönüm noktası olan 1980 sonrasında uygulanan para politikalarının ekonomi üzerindeki yansımaları ve cari açık üzerindeki etkinlikleri tartışılmıştır. Bu çerçevede 24 Ocak 1980 kararları ile ithal ikameci politikaları terk ederek yeni bir sürece giren Türkiye, 1970’lerde yaşanan petrol krizinin de etkisiyle ekonomide yaşanan ödemeler dengesi krizi ve hızlı enflasyon süreciyle birlikte ekonomiyi etkisi altına alan darboğazdan sonra politika değişikliğine giderek, ihracata yönelik politikalara dayanan 24 Ocak 1980 sonrası ile yeni bir sürece girmiştir. Bu süreçler dahilinde 1980 sonrası Türkiye ekonomisini dönemler itibari ile ayırdığımızda 1980-1989 dönemlerinde uygulanan politikalarla ihracat yılda ortalama % 15’in üzerinde bir artış göstermiş ve ithalatta serbestleşme oranı 1980’li yılların sonunda % 97’lere varmıştır. Cari işlemler dengesi ise bu dönemde 1987 yılına kadar her yıl fazla vermiştir. 1990-1999 dönemini baktığımızda ise Türkiye, 1990’lı yılları giderek sıklaşan aralıklarla kriz süreçleri ile geçirmiş ve yaşanan koşullar 5 Nisan 1994 kararlarını ve 1998 IMF programı gibi istikrar programlarını uygulamaya koymuş ancak bu politikalardan kalıcı bir sonuç alınamamış ve 1998 Asya kriziyle de ekonomi daralma sürecine girmiştir. Yaşanan bu süreçler yabancı sermayenin ülkeden çıkmasına ve ekonominin durgunluğa girerek ithalatın azalmasına neden olmuş ve 1998 yılına gelindiğinde cari işlemler dengesi fazlası ile karşılaşılmıştır. Uygulanan politikaları cari açık çerçevesinde değerlendirdiğimizde ise cari açık 2001 sonrasında her ne kadar sürdürülebilir bir boyuttan uzaklaşsa da alınan tedbirler neticesinde 2012 yılında % 7,4’e kadar düşürülebilmiştir. Dönemsel olarak sunulmaya çalışılan bu gelişmeler, çalışmada yıllar itibari ile ele alınmış olup makro veriler eşliğinde etkinlikleri ortaya konmuştur.